Miasto i gmina Mrocza po roku 1990

Miasto i gmina Mrocza po roku 1990 Spis treści 1. Demografia i przemiany gospodarcze 2. Samorząd lokalny 3. Oświata i kultura 4. Ruch społecznikowski 5. Sport 6. Bank Spółdzielczy w Koronowie, Oddział w Mroczy 7. Policja i Straż Miejska 8. Życie parafialne 9. Siła i słabość 10. Bibliografia

1. Demografia i przemiany gospodarcze Miejsko-wiejska gmina Mrocza leży na Pojezierzu Krajeńskim, w zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie nakielskim. Ościenne gminy to: Więcbork, Sośno (powiat sępoleński), Sicienko (powiat bydgoski ziemski), Nakło nad Notecią, Sadki (powiat nakielski) oraz Łobżenica (powiat pilski – województwo wielkopolskie). Zachodnia granica gminy rozdziela województwa kujawsko-pomorskie i wielkopolskiego. W latach 19751998 gmina znajdowała się w granicach województwa bydgoskiego, po reformie admistracyjnej z 1998 r. przynależy do województwa kujawsko-pomorskiego. Liczy 15 sołectw, 32 miejscowości. Centrum gminne to rozciągające się nad rzeką Rokitką miasto Mrocza (na skrzyżowaniu tras Bydgoszcz-Koszalin-Piła, ok. 40 km na północny zachód od Bydgoszczy, ok. 12 km od miasta powiatowego Nakło nad Notecią). Gmina Mrocza zajmuje obszar 15051 ha. Liczy ogółem 9238 mieszkańców (ok. 10% stanu powiatu nakielskiego), 4339 mieszka w mieście, 49899 na wsi.1 Od 1991 r. liczba ludności ogółem wzrosła o 6,8%, ale w latach 1992, 1993, 1997 nieznacznemu zmniejszeniu uległa liczba mieszkańców terenów wiejskich.

1

Stan z 2012 r. Dane zarejestrowane w Ewidencji Ludności, Urząd Stanu Cywilnego w Mroczy.

Miejsko-gminny współczynnik feminizacji w analogicznym okresie utrzymywał się średnio na poziomie 97%, najniższy był w 2007 r. – 94%, najwyższy w 2008 r. – 99%. Przyrost naturalny miał niewielką wartość dodatnią, najwyższy był w roku 1994 – 90 osób, najniższy – w 2006 r. – 13 osób.2 Statystyki lat 1990-2012 odzwierciedlają rosnącą liczbę ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym oraz malejącą liczbę mieszkańców w wieku do 17 roku życia. W latach 1990-2012 burmistrz Miasta i Gminy Mrocza wręczył 111 parom małżeńskim medale za 50-lecie pożycia małżeńskiego, złożył gratulacje 7 jubilatom z okazji 100 rocznicy urodzin. Podstawowe dane demograficzne – Mrocza – miasto i gmina, lata 1992-20123 Ludność miasta i gminy Mrocza w latach 1991-2012 Rok

Miasto

Wieś

Ogółem

1991

3864

4828

8692

1995

4062

4932

8994

2000

4136

4971

9107

2005

4234

5015

9249

2010

4352

4979

9331

2012

4339

4989

9328

Statystyka zdarzeń demograficznych - gm. Mrocza, lata 1995-20124 Rok

Małżeństwa

Urodzenia

Zgony

Migracje

Miasto

Wieś

Miasto

Wieś

Miasto

Wieś

Miasto

Wieś

1995

65

75

66

104

35

38

48

67

2000

52

59

13

26

33

39

45

43

2005

65

47

48

31

37

20

63

56

2010

64

58

44

64

48

35

39

39

2012

59

59

50

43

30

36

53

42

Struktura wiekowa ludności - gmina Mrocza, 1995-20125

2

Dane zarejestrowane w Ewidencji Ludności, Urząd Stanu Cywilnego w Mroczy, Przyrost naturalny w gm. Mrocza: rok 1990 – 72 osoby, 1991 – 81, 1992 – 69, 1993 – 50, 1994 – 90, 1995 – 64, 1996 – 66, 1997 – 33, 1998 – 32, 1999 – 54, 2000 – 39, 2001 – 29, 2002 – 55, 2003 – 37, 2004 – 24, 2005 – 55, 2006 – 13, 2007 – 42, 2008 – 44, 2009 – 60. 3 Dane zarejestrowane w Ewidencji Ludności, op. cit., opracowanie Stan ludności Miasta i Gminy Mrocza na przestrzeni 1991-2012, Urząd Stanu Cywilnego w Mroczy. 4 Dane zarejestrowane w Ewidencji Ludności, op. cit., opracowanie Statystyka zdarzeń rzeczywistych dla Miasta i Gminy Mrocza w latach od 1995-2012, Urząd Stanu Cywilnego w Mroczy. 5 Dane zarejestrowane w Ewidencji Ludności, op. cit., opracowanie: Liczba mieszkańców na terenie Miasta i Gminy Mrocza pod względem wieku na przestrzeni lat 1995-2012, Urząd Stanu Cywilnego w Mroczy.

Rok

12 lat

13-15

16-17

18 lat

lat 1995

2000

2005

2010

2012

19-65 lat

19-60 lat

Pw.65

Pow. 60

Mężczyźni

Kobiety

Mężczyźni

Kobiety

Miasto

941

260

140

69

1176

1070

114

292

Wieś

1149

286

171

92

1505

1233

145

351

Miasto

771

239

182

92

1254

1170

166

349

Wieś

1051

252

194

103

1560

1296

166

349

Miasto

708

193

127

77

1400

1292

132

305

Wieś

918

281

166

80

1631

1402

184

353

Miasto

673

168

142

56

1461

1357

146

349

Wieś

838

217

167

90

1671

1429

170

389

Miasto

671

152

124

71

1470

1317

154

380

Wieś

834

205

153

80

1679

1416

200

422

Ludność gminy Mrocza w wieku: Rok

przedprodukcyjnym

produkcyjnym (18-60/65 lat)

poprodukcyjnym

(do 17 lat) 1995

2947

5146

901

2000

2689

5475

943

2005

2393

5882

963

2009

2253

6061

1033

Wybrane dane – gmina Mrocza, 2011 r.6 Liczba miejscowości

32

Liczba sołectw

15

Dochody budżetu gminy w zł

ogółem 29,3 mln: subwencja ogólna 13,2 mln, dotacje 9,9 mln, dochody własne 6,2 mln

Dochody gminy na 1 mieszkańca w zł

3139

Wydatki budżetu gminy w zł

ogółem 33 mln: bieżące 23,4 mln – w tym wynagrodzenia 9,3 mln, majątkowe 9,5 mln – w tym inwestycyjne 9,5 mln

Wydatki gminy na 1 mieszkańca w zł

3537

Wydatki na oświatę i wychowanie w zł

9792 tys.

Wydatki na pomoc społeczna i pozostałe zadania w

6126,5 tys.

6

Gmina miejsko-wiejska Mrocza, powiat nakielski, Statystyczne Vademecum Samorządowca, 2012 r., Powiat nakielski, Statystyczne Vademecum Samorządowca, 2012 r.

zakresie pomocy społecznej w zł Liczba zakładów opieki zdrowotnej

4

Liczba osób przypadających na 1 zakład opieki zdro-

2335

wotnej Placówki wychowania przedszkolnego

4, w tym 1 przedszkole

Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego

222, w tym w przedszkolu 73

Szkoły podstawowe

3

Uczniowie szkół podstawowych

674

Gimnazjum

1

Uczniowie gimnazjum

364

Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem

W szkołach podstawowych 14, w gimnazjum 14

do internetu Biblioteki i filie

2

Czytelnicy w bibliotekach publicznych

907

Wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w wolu-

17,7

minach Gmina Mrocza na tle powiatu nakielskiego w 2011 r. powiat nakielski

gmina Mrocza

Powierzchnia w ha

112008

15051

Ludność

86966

9341

43864

4597

Ludność na 1km

78

62

Urodzenia żywe

967

116

Zgony

698

65

Przyrost naturalny

269

51

Saldo migracji ogółem

-184

-19

Pracujący na 1000 ludności

140

78

Ludność w wieku przedprodukcyj-

18411

2139

Ludność w wieku produkcyjnym

56243

5988

Ludność w wieku poprodukcyjnym

12312

1214

Bezrobotni zarejestrowani

6370

838

Udział bezrobotnych zarejestrowa-

11,3

14

Podmioty gospodarki narodowej w

ogółem 6057, w tym:

585, w tym:

Rejestrze Regon

sektor rolniczy 248,

33,

sektor przemysłowy 691,

50,

sektor budowlany 843

117

tym kobiety 2

nym

nych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym w %

Podmioty gospodarki narodowej na

696

626

534

504

10 tys. ludności Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 10 tys. ludności

W porównaniu z pozostałymi gminami powiatu nakielskiego pod względem powierzchni i liczby ludności Mrocza zajmuje miejsce za Nakłem nad Notecią, Kcynią, Szubinem, jest porównywalna z gminą Sadki. Pochodną tego jest wysokość danych budżetowych. Trzeba jednak podkreślić, że budżet Mroczy jest silnie inwestycyjny – o czym w jednym z kolejnych podrozdziałów. Gmina Mrocza na tle gmin powiatu nakielskiego, dane z 2011 r.7 Kcynia

Mrocza

Nakło n. No-

Sadki

Szubin

tecią Powierzchnia w ha

29633

15051

18693

15375

33226

Ludność

13696

9341

32623

7308

23998

Dochody gminy

44,1

29,3

88,4

17,9

58,2

46,5

33,0

94,6

18

64,3

3219

3139

2705

2453

2430

3390

3537

2896

2466

2687

w mln. zł Wydatki gminy w mln. zł Dochody gminy na 1 mieszkańca w zł Wydatki gminy na 1 mieszkańca Gmina Mrocza na tle województwa kujawsko-pomorskiego w 2011 r.8 województwo kujawsko-pomorskie

gmina Mrocza

Ludność na 1 km2

117

62

Kobiety na 100 mężczyzn

106

97

Dochody budżetu ogółem na 1

351,09 zł

3199 zł

369,38 zł

3537zł

17%

gm. Mrocza/pow. nakielski 22.8%

mieszkańca Wydatki budżetu ogółem na 1 mieszkańca Stopa bezrobocia

7

Gminy Kcynia, Mrocza, Nakło nad Notecią, Sadki, Szubin, Vademecum Samorządowca, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy. 8 Województwo kujawsko-pomorskie, Gmina Mrocza ,Vademecum Samorządowca, 2012 r.

„Według danych GUS z 2006 r. około 2190 mieszkańców gminy to ludność związana z rolnictwem. Z rolnictwa indywidualnego utrzymuje się około 23,8% ogółu mieszkańców w 423 gospodarstwach indywidualnych. Na terenie gminy działa Grupa Producentów Rolnych „Kooperacja” w Witosławiu oraz Stowarzyszenie Producentów Rolnych „Mrocza” w Mroczy. Średnia wielkość gospodarstwa to około 22,4 ha, ale jest wiele (178) gospodarstw o powierzchni przekraczającej 15 ha. W powiecie nakielskim średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosiła odpowiednio 16,0 ha, z 74 gospodarstwami o powierzchni powyżej 50 ha. Znaczna część użytkowników gospodarstw indywidualnych to ludność w wieku od 19 do 59 lat, która stanowi około 81,3% (534 osoby), natomiast użytkownicy gospodarstw rolnych w wieku 19-49 stanowią 58,2% (311 osób) ogółu ludności tego sektora działalności, pozostali 18,7% (100 osób)są w wieku poprodukcyjnym. Ludność w wieku 40 – 49 lat (154 osoby) stanowi najliczniejszą grupę użytkowników gospodarstw rolnych. Większa część ludności rolniczej, około 82,0%, 1797, osób posiada wykształcenie podstawowe, zawodowe i średnie. Przeważa jednak wśród ludności rolniczej wykształcenie podstawowe i zawodowe ( 1471 osób /67,2 % ogółu osób z tego sektora). Prognoza demograficzna GUS zakłada, że zaludnienie województwa kujawsko-pomorskiego, jak również powiatu nakielskiego oraz Miasta i Gminy Mrocza, w zasadzie się nie zmieni, w 2015 r. będzie ono minimalnie większe – 101,1% stanu z 2000 r., a w 2030 r. będzie minimalnie mniejsze – 98,6% stanu z 2000 r. W najbliższej dekadzie utrzymywać się będzie tendencja spadku udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym i w 2015 r. ludności tej będzie 21,4%. Przejściowo do 2010 r. będzie zwiększał się udział ludności w wieku produkcyjnym, ale już w 2015 r. ma być on podobny do dzisiejszego – 62,4%. Prognoza zakłada wyraźny wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym, która w 2015 r. będzie z udziałem nawet do 16,2%. Zarówno obecna sytuacja demograficzna jak i prognozowane jej zmiany implikują, że podaż pracy w regionie kujawsko-pomorskim, w powiecie nakielskim oraz w mieście i Gminie Mrocza jeszcze przez kilkanaście lat będzie bardzo wysoka.”9 Początek lat 90. XX w. przyniósł na ziemię mrotecką zmiany polityczne, gospodarcze i społeczne. Panował optymizm, lecz nie brakowało także obaw. Następująca demokratyzacji życia 9

Strategia Miasta i Gminy Mrocza 2008-2020, Voter Public Relations Poznań, Mrocza 2008 r.: „Miasto i Gmina Mrocza według (GUS 2006) należy do obszarów o średnim wskaźniku przedsiębiorczości, wynoszącym ilościowo / 574 ogółem /14 sektor publiczny /560 sektor prywatny/, a procentowo: w porównaniu do ilość podmiotów gospodarczych województwa kujawsko-pomorskiego według Regon ogółem (187.231 / sektor publiczny 6567 / sektor prywatny 180.664 ), /ogółem 0,31% / sektor publiczny 0,21% /sektor prywatny 0,31%, w stosunku do powiatu nakielskiego / 6545 / 258 / 6287/ wynoszącym odpowiednio / 8,77% / 5,43%/ 8,91%/ oraz podregionu bydgoskiego / 95.490 / 3336 / 92.154/ wynosiły odpowiednio / 0,60% / 0,42% / 0,61%/.”

publicznego budziła nadzieję na lepszą przyszłość, jednak żywa była również refleksja nad kształtem gospodarczym nowych czasów.10 Narastało dążenie do samodzielności11, prywatyzacji, działalności gospodarczej ukierunkowanej na autonomię, ale obarczonej dużym ryzykiem. Powstawały liczne firmy prywatne, wiele rozwinęło się i funkcjonuje do dziś. Tabela Rynek działalności gospodarczej w gminie Mrocza w latach 1989-2010 ilustruje rozwój przedsiębiorczości na rynku lokalnym. Najwyższa liczba wpisów do Ewidencji Działalności Gospodarczej wynikła z obowiązku rejestracji działających przedsiębiorstw. Do połowy pierwszej dekady XXI w. przedsiębiorstw wyraźnie przybywa. Liczby z kolejnych lat, uwidaczniając tendencję zniżkową, odzwierciedlają ogólny kryzys gospodarczy. Rynek działalności gospodarczej w gminie Mrocza w latach 1989-201012 Liczba wpisów do Ewi-

Liczba wykreśleń z Ewi-

Liczba

dencji Działalności

dencji Działalności

przedsiębiorstw

Gospodarczej

Gospodarczej

1989

167

19

148

1990

114

36

229

1991

118

52

285

1992

88

37

336

1993

66

41

361

1994

92

63

354

1995

82

71

359

1996

81

67

373

1997

72

47

341

1998

81

48

374

Rok

10

„Informator Komitetu Obywatelskiego”, Mrocza, kwiecień 1990, Piotr Lubiewski, Sprawozdanie „Komitet Obywatelski w Mroczy” – w zbiorach domowych: Jesienią 1989 r. w Mroczy powstał przekształcony z Komitetu Wyborczego NSZZ Solidarność Komitet Obywatelski w składzie: Andrzej Chrzanowski (przewodniczący), Stanisław Kuczyniecki (zastępca przewodniczącego), Bolesław Chyrchel, Antoni Różański, Elżbieta Grys, Franciszek Nowakowski, Marian Wiśniewski, Waldemar Gesse, Mieczysław Lubocki, Zenon Szulc. Nieco później do Komitetu dołączyli: Stanisław Marek, Dominik Mikołajczyk, Mieczysław Tarnolicki, Marian Musiał, Piotr Lubiewski. Zimą 1990 r. współpracę z Komitetem rozpoczęli: Jerzy Graban, Jerzy Kamiński, Zbigniew Polachowski, Józef Walczak, Marek Sowiński, Stanisław Guzek, Zdzisław Adamowicz, Roman Błaszczyński. W kwietniu 1990 r. Komitet wydał w 100-150 egzemplarzach jedyny numer ręcznie wykonanego „Informatora Komitetu Obywatelskiego”, w którym podano nazwiska kandydatów do zbliżających się wyborów oraz program Komitetu: m.in. dążenie do reorganizacji gminnej służby zdrowia, zakupu niezbędnego diagnostycznego sprzętu medycznego, polepszenie bazy lokalowej przychodni zdrowia. 11 W przeprowadzonych w 1997 r. badaniach opinii publicznej mieszkańcy gminy odpowiadali m.in. na pytanie: „Od czego zależy szczęście w życiu?” Tylko 7% respondentów swoje powodzenie życiowe wiązało z władzami państwowymi. Jeszcze mniej – z samorządowymi (3%). Najwięcej – 35% - wskazało na pracowitość i zaradność. 12 Ewidencja działalności gospodarczej w Gminie Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy.

1999

57

62

492

2000

76

68

455

2001

108

78

569

2002

54

38

585

2003

46

35

596

2004

40

63

573

2005

72

43

602

2006

75

45

632

2007

73

57

648

2008

72

58

662

2009

60

90

563

2010

21

29

555

Duże, zarządzane centralistycznie zakłady nie sprostały nowym regułom rynkowym. Do 1993 r. upadły wszystkie lokalne Państwowe Gospodarstwa Rolne. W głębokim, narastającym kryzysie utkwiły Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne, Spółdzielnie Kółek Rolniczych, mrotecka Telfa, Zakłady Mechanizacji Rolnictwa, Zakłady Remontowo-Budowlane. W wyniku zwolnień grupowych zachwiał się rynek pracy. Pojawiło się bezrobocie (w 1994 r. objęło 1295 osób, czyli prawie 28% liczby czynnych zawodowo), które stało się ogromnym, nierozwiązalnym problemem społecznym.13 Dziennikarz „Przeglądu” relacjonował: „Miasteczko Mrocza liczy 4,8 tys. mieszkańców. To połowa gminy. Nieomal drugie tyle żyje w okolicznych wsiach. A na 29 wsi w gminie Mrocza 12 to wsie popegerowskie. Więc po upadku i filii zakładów bydgoskich, i PGR-ów, bezrobocie przekracza 42%. Burmistrz Mroczy, Wiesław Gozdek, skarży się: – W województwie kujawsko-pomorskim w najgorszej sytuacji jest powiat nakielski – ponad 32% bezrobocia. A w powiecie nakielskim – my (…). W nieistniejącej od dawna filii zakładów telekomunikacyjnych pracowało 250 kobiet. Padł też SKR. Gminna Spółdzielnia zatrudniała 240 osób, teraz 13

Problemy bezrobocia na terenie Gminy Mrocza oraz ocena tego zjawiska na terenie całego Powiatu Nakielskiego, opracowanie Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy, luty 2012 r. Znajdujemy w nim m.in. informacje na temat struktury bezrobocia w Mroczy wg stanu z końca 2011 r. Ogólną liczbę 838 bezrobotnych tworzyli: niepełnosprawni – 41 osób (4,9%), długotrwale bezrobotni – 456 (54,4%), bez kwalifikacji zawodowych – 285 (34%), bez doświadczenia zawodowego – 216 (25,8%), samotnie wychowujący dziecko do 18 roku życia – 112 (13,4%), kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka – 153 (18,3%), osoby, które nie podjęły zatrudnienia po odbyciu kary pozbawienia wolności – 10 (1,2%), bez wykształcenia średniego – 628 (74,9%), do 25. roku życia – 216 (14,4%). Zawarte zostały również dane nt. struktury bezrobocia mieszkańców powiatu nakielskiego wg wykształcenia i płci – stan z końca 2011 r. Wykształcenie gimnazjalne i poniżej: kobiety – 968 (48,3%), mężczyźni – 1036 (51,7%). Wykształcenie zasadnicze zawodowe: kobiety – 1156 (48,3%), mężczyźni – 1235 (48,3%). Wykształcenie średnie ogólnokształcące: kobiety – 407 (74,3%), mężczyźni – 141 (25,7%). Wykształcenie policealne i średnie zawodowe: kobiety – 744 (71,2%), mężczyźni – 301 (28,8%). Wykształcenie wyższe: kobiety – 271 (70,8%), mężczyźni – 113 (29,4%).

20. Pozostała jej właściwie tylko piekarnia. Handlem już w ogóle się nie zajmuje. Sklepy spółdzielcze przejęli byli pracownicy, ale i im nie powodzi się dobrze. Biedne społeczeństwo niewiele pieniędzy ma do wydania.”14 Liczba bezrobotnych mieszkańców gminy Mroczy zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Nakle n. Notecią 15 rok

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

miasto

704

668

557

422

323

402

432

437

451

obszar

813

749

647

543

361

454

494

472

541

wiejski Wskaźnik bezrobocia w mieście i gminie Mrocza, stan na 31.12.2011 r.16 Liczba bezrobotnych

Z prawem do zasiłku

Bez prawa do zasiłku

Obszar wiejski

447

74

373

Miasto

391

84

307

Ogółem

838

158

680

Ze środowiskowej pomocy społecznej w gminie Mroczy w latach 2008-2011 korzystało od 16 do 14% ludności ogółem, w 2011 r. wydatki na pomoc społeczną i inne zadania w zakresie polityki społecznej wyniosły 6126,5 tys. zł. W celu łagodzenia bezrobocia w 1990 r. powstał Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Mroczy.17 Kierownika Ośrodka powołuje i odwołuje Burmistrz Miasta i Gminy Mrocza. Na stanowisko pierwszego kierownika powołana została Alina Mikołajczyk. W kolejnych latach MGOPS-em zarządzali: Arnold Kowalski (1993-1995), Wiesław Gozdek (19962003), Aurelia Joachimiak (2003-2009) Od grudnia 2009 roku funkcję kierownika (obecnie dyrektora) pełni Gabriela Trzeciakowska.18 Ustawowe cele działania Ośrodka to m.in: wsparcie osób i rodzin w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych i umożliwienie im życia w warunkach odpowiadających godności człowieka, umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości, analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia 14

Jerzy Łaniewski, Ostatnie komputery, [w]: „Przegląd”, nr 45, 2003r. Statystyka Zarejestrowani bezrobotni wg miast i wsi w latach 2005-2013, Powiatowy Urząd Pracy w Nakle nad Notecią. 16 Aktualizacja załączników do programu profilaktyki uzależnień dla miasta i gminy Mrocza, luty 2012, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. 17 Rada Narodowa Miasta i Gminy w Mroczy: Uchwała Nr XI/47/90 z dnia 28 lutego 1990r., Naczelnik Miasta i Gminy Mrocza: Zarządzenie Nr 3/90 z dnia 2 maja 1990 r. w sprawie utworzenia Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy. 18 Strona internetowa www.mrocza.pl. 15

pomocy społecznej, realizacja zadań wynikających z rozeznanych potrzeb społecznych. Powodem korzystania z pomocy Ośrodka są: ubóstwo, sieroctwo, bezdomność, potrzeba ochrony macierzyństwa, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność społeczna, przemoc w rodzinie, alkoholizm, trudności w przystosowaniu się do życia po zwolnieniu z zakładu karnego oraz zdarzenia losowe. Np. w 2010 r. przyznano pomoc w liczbie 1152 świadczeń na sumę 323919 zł, w 2011 r. – 1246 świadczeń na sumę 379496 zł.19 Aktywizacja osób bezrobotnych, miasto i gmina Mrocza, 2011 r.20 Forma aktywizacji

Liczba osób

Udział do ogółu w %

Szkolenia

23

8,5

Prace interwencyjne

1

11,1

Roboty publiczne

39

27,3

Staże

61

16,8

Jednorazowe środki na podjęcie

5

5,4

1

1,7

Doradztwo zawodowe (łącznie)

532

12,5

Kluby pracy

41

10,9

Razem

703

12,3

działalności gospodarczej Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy

W Mroczy funkcjonuje działający do 2013 r. w strukturach GMOGS-u Warsztat Terapii Zajęciowej. Kierownik WTZ Zofia Woźniak opisała historię swojej placówki: „W 1996 r. z inicjatywy ówczesnego kierownika MGOPS Wiesława Gozdka odbyło się pierwsze spotkanie z rodzicami, inicjujące powstanie Ośrodka Wsparcia dla osób niepełnosprawnych z gminy Mrocza. Dwa lata później powołano do życia Mroteckie Stowarzyszenie Rodziców i Opiekunów Dzieci Niepełnosprawnych, którego przewodniczącą została Hanna Maciejewska. Wkrótce potem powstał Ośrodek Wsparcia „Nasz Dom” , w którym sprawni inaczej rozwijali się poprzez uczestnictwo w ciekawych zajęciach terapeutycznych. Kierownikiem „Ośrodka Wsparcia” była Żaneta Lustig-Gołębiewska. Osoby, które włożyły wiele pracy w funkcjonowanie placówki to: Aurelia Joachimiak, Agnieszka, Joanna i Marcin Klebs, Stefania Szklarska, Leokadia Grochowska. Ośrodek Wsparcia funkcjonował do listopada 2005r.

19

Problemy bezrobocia na terenie Gminy Mrocza oraz ocena tego zjawiska na terenie całego Powiatu Nakielskiego, opracowanie Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy, luty 2012 r. 20 Ibidem.

Na bazie ww. ośrodka od grudnia 2005 r. powstał Warsztat Terapii Zajęciowej Ośrodek Wsparcia „Nasz Dom” przy MGOPS w Mroczy. Misją Warsztatu jest przygotowanie osób niepełnosprawnych do aktywnego włączenia się w życie społeczne i podjęcie pracy zawodowej na miarę swoich możliwości. Ww. misję realizuje się przez wykonywanie zadań z zakresu rehabilitacji zawodowej i społecznej, ogólne usprawnianie, doskonalenie sprawności ruchowej i samoobsługowej pozwalające na uzyskanie niezależności w zaspokojeniu podstawowych potrzeb życia codziennego. Od 2005 r. w zajęciach uczestniczy 30 osób sprawnych inaczej. Rehabilitację zawodową i społeczną ww. osoby odbywają w 5 pracowniach Warsztatu: Pracownia rękodzielniczo-plastyczna, którą prowadzi Leokadia Grochowska, rozwija i doskonali zdolności manualne, wyobraźnię, spostrzegawczość, koncentrację uwagi z jednoczesnym nauczaniem i utrwalaniem technik terapii zajęciowej, Pracownia kroju i szycia, Barbara Perkowska, obecnie w zastępstwie Monika Biniakowska – celem pracy jest doskonalenie umiejętności szycia ręcznego i maszynowego, obsługa owerloka. Pracownia muzyczno-teatralna, Monika Wołowicz, celem pracy jest rozwijanie poczucia rytmu, nauka umiejętności gry na prostych instrumentach muzycznych, kształtowanie komunikacji pozawerbalnej, nauka piosenek, doskonalenie słuchu i mowy, usprawnianie motoryki, nauka wystąpień publicznych. Pracownia stolarsko-ogrodnicza, Krzysztof Gałka naucza umiejętności stolarsko-grodniczych. Pracownia kulinarna i gospodarstwa domowego, Anna Januszewska, zajmuje się kompleksem zagadnień związanych z przygotowaniem posiłków. W roku 2009 powołano do życia pracownię multimedialną, której urządzenia takie jak komputer, kamera, projektor, aparat fotograficzny mają zastosowanie w każdej dziedzinie życia. Znajomość tych urządzeń, a szczególnie znajomość obsługi komputera, stała się dla ludzi niepełnosprawnych niejednokrotnie oknem na świat, ponieważ internet dał nieprawdopodobne możliwości kontaktu z drugim człowiekiem oraz możliwość wyrównania szans w wielu dziedzinach życia osobom niepełnosprawnym. Pracownię multimedialną prowadzi Marzena Reggel. Oprócz zajęć typowych i specyficznych dla ww. pracowni uczestnicy realizują zadania ogólnorozwojowe, edukacyjne, doskonalące i kompensacyjne wyrównujące braki w poszczególnych rodzajach życiowych umiejętności. Zadaniem prowadzonej rehabilitacji zawodowej w każdej pracowni jest przygotowanie uczestników do pełnienia roli pracownika oraz obowiązków i odpowiedzialności związanych z podjęciem pracy.

Usprawnianiem ruchowym uczestników zajmuje się Barbara Bloch. Psychoterapię prowadzi Elżbieta Kadulska-Anioł. Dokumentacją administracyjno-biurową i sprawami pracowniczymi zajmuje się Jolanta Biniakowska. Natomiast Aleksandra Paliwoda jest odpowiedzialna za prowadzenie księgowości i sprawozdawczości jednostki. Od grudnia 2005 do listopada 2007 kierownikiem WTZ był Lechosław Brzozowski. Od grudnia 2007 roku funkcję tę pełni Zofia Woźniak. Uczestnicy i pracownicy Warsztatu Terapii Zajęciowej aktywnie uczestniczą w życiu społecznym gminy, powiatu a nawet województwa i kraju, biorąc udział w konkursach, olimpiadach, spotkaniach, festiwalach, kiermaszach, przeglądach, szkoleniach, projektach reprezentując małą ojczyznę. WTZ spełnia funkcję edukacyjną, integracyjną, wychowawczą środowiska osób niepełnosprawnych w gminie Mrocza. Dzięki szeroko prowadzonemu procesowi rewalidacji w placówce, kształtowaniu osobowości i ogólnego rozwoju, uczestnicy WTZ uwierzyli w swoją wartość i przydatność w życiu społecznym.”21 Od 2004 r. w Mroczy działa Świetlica Środowiskowa (dawna Świetlica Socjoterapeutyczna).22 Opiekunem jest Danuta Oszczak. Placówka podejmujące działania mające na celu m.in. integrowanie dzieci i młodzieży, przeciwdziałanie marginalizacji i wykluczeniu społecznemu z różnych powodów, współpracę z rodzicami w kierunku umacniania więzi rodzinnych, współpracę z nauczycielami, wychowawcami, pedagogami szkolnymi i Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną w zakresie pomocy w rozwiązywaniu problemów szkolnych dzieci. W 2010 r. 5-osobowa grupa inicjatywna, której przewodziły Hanna Beyer, Hanna Racławska i Danuta Łuczak, przy pomocy Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy zarejestrowały spółdzielnię socjalną „Wspólnota”. Pomógł im mrotecki pracownik socjalny Łukasz Stankiewicz. Przedsięwzięcie zyskało rozgłos w kraju, stało się wzorem aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych.23

Ochrona zdrowia Przełom lat 80. i 90. był bardzo trudny dla mroteckiej służby zdrowia. Zgodnie ze stanem ogólnokrajowym była niedofinansowana i słabo wyposażona. Doktor Michał Józefowicz konsekwentnie dążył do jej zreformowania i restrukturyzacji. Dzięki współpracy odrodzonego PSL (Gwidon Grochowski – główny księgowy Gminnej Spółdzielni, Jerzy Pawlaczyk,

21

Zofia Woźniak, informacja nt. działalności WTZ w Mroczy, listopad 2013 r. Uchwała Nr IX/77/2011 Rady Miejskiej w Mroczy z dnia 27 maja 2011 r. 23 Strona internetowa www.pomorska.pl. 22

Edward Suszko, Bogumił Szklarski (kierownik Zakładu Rolnego w Mroczy), prywatnych firm Jerzego Kamińskiego i Marka Sowińskiego, Bohdana i Jurgisa Kapsów, Jerzego Grabana, Henryka Patuły oraz władz miasta, przekształcił placówki medyczne w Mroczy i wyposażył je w nowoczesny sprzęt w takim stopniu, że odbiło się to echem województwie i w kraju.24 W ówczesnych realiach prawnych nie było to łatwe, ponieważ reformatorzy propagowali nowatorską ideę kas chorych. W kolejnych latach mrotecka służba zdrowia przeszła szereg przemian. Obecnie na terenie miasta i gminy ochroną zdrowia zajmują się: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Awicenna” w Mroczy, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Amicus ” w Mroczy – Przychodnia Lekarz Rodzinny, Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Euro-Dent” w Mroczy – Przychodnia. „W roku 2007 odnotowano największą ilość zachorowań z powodu: chorób układu krążenia – 30 przypadków, chorób zakaźnych i pasożytniczych – 16 przypadków oraz chorób układu moczowo – płciowego – 12 przypadków na ogólną ilość 108 zachorowań (dane NZOZ „Awicenna” w Mroczy). Nakłady budżetu miasta i gminy na ochronę zdrowia w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi zmalały w okresie od 2003 do 2007 o 2,3%, a w 2007 r. wyniosły one 71791 zł. Poza wyżej wymienionymi jednostkami zagadnieniami ochrony zdrowia na terenie miasta i gminy zajmują się apteki ”Pod Orłem” oraz „W Rynku”.”25 Obecny – nowoczesny i funkcjonalny system służby zdrowia w Mroczy po roku 2000. stworzyli niezależnie lekarze Małgorzata Waleryś-Masiak oraz Osama Berglegh. U podstaw leżały ogromne remonty budynków placówek medycznych i wielka praca organizacyjna. Np. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Amicus” świadczy usługi w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia od stycznia 2000 r. Świadczenia zdrowotne realizowane są w Mroczy przez następujące grupy zawodowe: lekarze, lekarz rodzinny, dwóch lekarzy rezydentów, pielęgniarki, pielęgniarki rodzinne, pielęgniarki ds. szczepień ochronnych, położna rodzinna, pracownik administracyjny. Stan listy podopiecznych kształtuje się w granicach 3000 osób (maksymalna liczba pacjentów na jednego lekarza POZ według NFZ). W roku 2004 oddano do użytku nowy budynek, który zapewnia wyższy komfort dla pacjentów i personelu. Wykonano kolejne remonty użytkowanych przez siebie obiektów, które miały na celu połączenie nowego i starego budynku. W Praktyce Lekarskiej zakupiono kolejne zestawy komputerowe wraz z 24 25

Samorząd uchwalił na zdrowie, [w:]Tygodnik Ludowy, nr 45, 10 listopada 2991 r. Strategia Miasta i Gminy Mrocza 2008-2020, op. cit.

oprogramowaniem do gabinetów lekarskich, wyposażono w meble rejestrację i nowe gabinety, zakupiono nowy aparat EKG i spirometr. W ramach współpracy z Ośrodkiem Kształcenia Lekarzy Rodzinnych przy Katedrze i Zakładzie Lekarza Rodzinnego Małorzata Waleryś-Masiak jest kierownikiem specjalizacji w zakresie medycyny rodzinnej.26 Powstały w 2003 r. NZOZ „Avicenna” w Mroczy do 2012 r. przeprowadził kompleksowe remonty placówek w Mroczy i Witosławiu (wymiana pieców co, prace dekarskie, naprawa elewacji, remont pomieszczeń wewnętrznych, zakup specjalistycznego sprzętu).27

2. Samorząd lokalny Największym osiągnięciem początków III RP było powstanie samorządu lokalnego. W roku 2000 pierwszy burmistrz Mroczy III RP, Stanisław Kuczyniecki, pisał o latach 1989-1990: „Powstał nieznany dotąd w powojennej Polsce nowy szczebel władzy niezależny od władz centralnych (…). Można powiedzieć, że pierwszym krokiem demokratyzacji kraju i fundamentem III Rzeczypospolitej było powstanie, na mocy Ustawy o samorządzie terytorialnym z dnia 8 marca 1990 roku, gmin samorządowych. To historyczne wydarzenie znalazło swoje umocowanie w rozdziale VII Konstytucji RP (…). Tak określone prawo dla gmin dało możliwość ich mieszkańcom do demokratycznego współrządzenia , decydowania o własnej gminnej rzeczywistości”.28 Proces usamodzielnienia gmin nie przebiegał w sposób prosty. „Optymizm i idealizm były wówczas zjawiskami bardzo rozpowszechnionymi. Ostudzone to zostało ustawą wprowadzającą ustawę o samorządzie terytorialnym (z 10 maja 1990 roku) oraz ustawą kompetencyjną. Gminy musiały przejąć zadłużenia i zobowiązania po terenowych organach administracji państwowej łącznie z inwestycjami infrastrukturalnymi finansowanymi uprzednio z budżetów wojewódzkich. Jednocześnie przekazano nadmiernie rozbudowanym urzędom rejonowym rządowej administracji ogólnej kompetencje, w swojej istocie nadzorujące samorządy, tak, jakby obawiano się tych nowo utworzonych struktur bezpośredniego udziału społeczności lokalnych w sprawowaniu władzy.”29 Mimo trudności oraz niejasności prawnych proces budowy samorządności lokalnej rozpoczął się i trwał. Wg zapisów ordynacji wyborczej do rad gmin z 8 marca 1990 r. dawną Radę Na26

Dane: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „AMICUS”, listopad 2013 r. Dane: NZOZ „Avicenna” w Mroczy, październik 2013 r. 28 K. Urbańska, Działalność Samorządu w Mroczy w latach 1990-2000, Nakło nad Notecią 2000, s. 3. 29 Ibidem, s. 6. 27

rodową Miasta i Gminy zastąpiono Radą Gminy o szerokich uprawnieniach stanowiących i kontrolnych.30 Pierwszym w Polsce po II wojnie światowej demokratycznym wyborom samorządowym towarzyszyły duże emocje. Skład Rady Miejskiej I Kadencji wyłonił się spośród 59 kandydatów na radnych, zgłoszonych przez 9 komitetów wyborczych, wybranych przez 3277 głosujących – na ogólną liczbę uprawnionych do głosowania 5799 osób (frekwencja 56,5%). Liczbę kandydatów oraz wyniki komitetowe ilustruje tabela31:

Komitet Wyborczy

Liczba kandydatów Zgłoszonych

Wybranych

Komitet Obywatelski

18

6

Polskie Stronnictwo Ludowe

17

7

Samorządy Mieszkańców

9

3

Socjaldemokracja RP

5

2

Związek Nauczycielstwa Polskiego

4

1

Niezależny Samorządny Związek

1

1

1

0

Zawodowy Pracowników Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych Mrocza Ochotnicza Straż Pożarna

Osobowy i funkcyjny skład Rady Miejskiej I Kadencji (trwała od 7.06 1990 do 30.06.1994) ukształtował się następująco: 1. Szklarski Bogumił – Przewodniczący Rady Miejskiej, 2. Józefowicz Michał– Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej, Przewodniczący Komisji Zdrowia, Oświaty, Ochrony Środowiska, Kultury i Sportu, 3. Chyrchel Bolesław – Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej, 4. Suszko Edward – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej i Spraw Obywatelskich, 5. Wiśniewski Marian – Przewodniczący Komisji Budżetu i Finansów, 6. Guzek Stanisław – Przewodniczący Komisji Rozwoju Gospodarczego i Przestrzennego, Handlu, Usług i Rzemiosła, 7. Szurik Stanisław – Przewodniczący Komisji Rolnictwa, Zasobów Leśnych i Gospodarki Wodno-Ściekowej,

30

Dz. U. z 1990 r. Nr 16, poz. 96. W rozumieniu ustawy radą miejską jest rada gminy w mieście. Protokoły Obwodowych Komisji Wyborczych w gm. Mrocza z 27 maja 1990 r. Zbiorcze wyniki wyborów krajowych zostały ogłoszone w obwieszczeniu Generalnego Komisarza Wyborczego z dnia 31 maja 1990 r. (M.P. z 1990 r. Nr 21, poz. 170). Frekwencja wyborcza wyniosła 42,27%. Komitety Obywatelskie "Solidarność" - ok. 53,1% głosów, Lokalne komitety wyborców - 24,7% głosów, Polskie Stronnictwo Ludowe - 4,3% głosów, Socjaldemokracja Rzeczpospolitej Polskiej - 2,7% głosów, Stronnictwo Demokratyczne - 2,1% głosów, Konfederacja Polski Niepodległej - ok. 1% głosów. 31

8. Budziński Antoni, 9. Ćwikła Henryk, 10. Daroń Krystyna, 11. Duda Henryk, 12. Kobza Marian, 13. Kuczyniecki Stanisław, 14. Kubicki Stefan, 15. Lubocki Mieczysław, 16. Murawiec Jerzy, 17. Nowakowski Franciszek, 18. Pawlaczyk Jerzy, 19. Piątkowski Andrzej, 20. Stachowska-Podlaszewska Aleksandra.

Strukturę Rady tworzyło 5 komisji: Komisja Rewizyjna i Spraw Obywatelskich, Komisja Budżetu i Finansów, Komisja Zdrowia, Oświaty, Ochrony Środowiska, Kultury i Sportu, Komisja Rozwoju Gospodarczego i Przestrzennego, Handlu, Usług i Rzemiosła, Komisja Rolnictwa, Zasobów Leśnych i Gospodarki Wodno-Ściekowej. Rada spośród swoich członków wyłoniła Zarząd Miasta i Gminy, który stanowili: burmistrz Stanisław Kuczyniecki – przewodniczący, Antoni Budziński, Krystyna Daroń, Franciszek Nowakowski, Jerzy Pawlaczyk. Rada dokonała również wyboru sekretarza Miasta i Gminy (Krystyna Józefowicz), skarbnika Miasta i Gminy (Wacława Sytek), kierownika Urzędu Stanu Cywilnego (Barbara Deja). Zarząd Miasta i Rada Miejska I Kadencji32 z przewodniczącym Bogumiłem Szklarskim stanęli przed niełatwym wyzwaniem wprowadzenia gminy w nowy ustrój prawno-gospodarczy. Rada podjęła 179 uchwał dotyczących finansów gminy, organizacji wewnętrznej Rady, gospodarowania mieniem komunalnym, wysokości podatków i opłat lokalnych, Statutów Gminy, Jednostek Pomocniczych i Organizacyjnych oraz innych kwestii. Usamodzielniła mrotecką służbę zdrowia i dostosowała ją do nowych realiów finansowania. W celu poprawienia stanu bezpieczeństwa obywateli utworzyła Straż Miejską. Dla łagodzenia skutków bezrobocia powołała do życia Zakład Robót Publicznych.33 W kolejnych wyborach samorządowych uczestniczyły liczne komitety wyborcze: np. w 2002 r: Inicjatywa Samorządowa, Liga Polskich Rodzin, Sojusz dla Ziemi Mroteckiej, Sojusz Lewicy Demokratycznej RP, Samorządni, Polskie Stronnictwo Ludowe, w 2006 r: Prawo i 32

Protokoły Sesji Rady Miejskiej w Mroczy, lata 1990-2013. Ibidem. Patrz też: Załącznik Burmistrzowie, Rada Miejska w Mroczy oraz urzędnicy z powołania RM w latach 1990-2013. 33 K. Urbańska, op. cit., s. 19.

Sprawiedliwość, Platforma Obywatelska, Koalicja SLD+SDPL+PD+UP Lewica i Demokraci, Porozumienie Obywateli Powiatu Nakielskiego, Sojusz dla Ziemi Mroteckiej, Zgoda dla Mroczy, Halina Dobert dla Mroczy.34 Lokale wyborcze obwodów wyborczych w gminie Mroczy Obwód nr

Adres

1

SZKOŁA PODSTAWOWA UL.30 LECIA LWP, MROCZA

2

MIEJSKO-GMINNY OŚRODEK KULTURY I REKREACJI, UL. ŚLUZOWA 6, MROCZA

3

REMIZA OSP, UL. WODNA 1, MROCZA

4

OŚRODEK WSPARCIA, UL. PLAC WOLNOŚCI 5, MROCZA

5

PRZEDSZKOLE MIEJSKIE, UL. ŁĄKOWA 5, MROCZA

6

SZKOŁA PODSTAWOWA, KOSOWO

7

WIEJSKI DOM KULTURY, WITOSŁAW

W kolejnych kadencjach struktura Rady Miejskiej przeszła ewolucję, co wynikało ze zmiany zakresu kompetencji i obszaru zadań realizowanych przez Radę. Funkcjonująca obecnie Rada VI Kadencji (2010-2014) liczy 15 radnych: 1. Rosiński Romuald - Przewodniczący Rady Miejskiej, 2. Tarnolicki Mieczysław - Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej, 3. Mikołajczak Małgorzata - Wiceprzewodniczący Rady Miejskiej, 4. Brzóska Andrzej - Przewodniczący Komisji Oświaty i Polityki Społecznej, 5. Lange Arkadiusz- Przewodniczący Komisji Budżetu, Infrastruktury Gospodarczej i Rolnictwa, 6. Przybylski Zbigniew - Przewodniczący Komisji Rewizyjnej, 7. Bury Zygmunt, 8. Klebs Marcin, 9. Krakowski Tomasz, 10. Książek Kamil, 11. Odrobiński Jarosław, 12. Piotrowski Łukasz, 13. Skiba Lidia, 14. Szklarski Bogumił, 15. Wenerski Marek.

Sesje tradycyjnie odbywają się w sali obrad Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Pracą rady kieruje przewodniczący oraz dwóch wiceprzewodniczących. Działają trzy komisje RM: Ko34

Protokół z wyborów do Rady Miejskiej w Mroczy sporządzony dnia 13 listopada 2006 r. przez Miejską Komisję Wyborczą w Mroczy.

misja Rewizyjna, Komisja Budżetu, Infrastruktury Gospodarczej i Rolnictwa, Komisja Oświaty i Polityki Społecznej. W trakcie kadencji zmarł radny Roman Piotrowski. W wyborach uzupełniających mandat radnego wyborcy powierzyli Łukaszowi Piotrowskiemu. Jednym ze skutków reformy administracyjnej kraju z 1999 r. było utworzenie powiatów.35 Gmina Mrocza znalazła się w powiecie nakielskim, obejmującym gminy: Kcynia, Nakło nad Notecią, Sadki, Szubin, graniczącym z powiatami sępoleńskim, wągrowickim, żnińskim, pilskim, bydgoskim. W Radzie Powiatu Nakielskiego zasiadali także mieszkańcy gminy Mroczy: Stefan Kubicki – przewodniczący Rady Powiatu w latach 2002-2006, Małgorzata Waleryś – przewodnicząca Rady Powiatu w latach 2006-2010, Jarosław Schulz w kadencjach 2006-2010, 2010-2014 – w 2010 r. wybrany do Zarządu Rady Powiatu. Przewodniczący RM i władze Mroczy w latach 1990-201036 I Kadencja - 1990-1994 r.

Przewodniczący Rady Miejskiej Bogumił Szklarski, burmistrz Stanisław Kuczyniecki, Zarząd Miasta i Gminy: Stanisław Kuczyniecki – przewodniczący, Antoni Budziński, Krystyna Daroń, Franciszek Nowakowski, Jerzy Pawlaczyk, sekretarz Miasta i Gminy Krystyna Józefowicz, skarbnik Miasta i Gminy Wacława Sytek, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Barbara Deja.

II Kadencja - 1994-1998 r.

Przewodniczący Rady Miejskiej Jerzy Murawiec, burmistrz Stanisław Kuczyniecki, Zarząd Miasta i Gminy: Stanisław Kuczyniecki – przewodniczący, Kazimierz Iciek, Stefan Kowalski, Marek Karczewski, Jerzy Pawlaczyk, przez część kadencji Genowefa Kozik, Dariusz Masiak, sekretarz Miasta i Gminy Stefan Kubicki, skarbnik Miasta i Gminy Wacława Sytek, od 22.06. 1997 r. Bożena Brzezińska, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Barbara Deja.

35

Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 96, poz. 603). Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578. Patrz załącznik: Zakres działania i zadania powiatu wynikające z ustawy z dnia 5 czerwca 1998 o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 roku Nr 142, poz. 1592 ze zmianami). 36

Protokoły Sesji Rady Miejskiej w Mroczy w latach 1990-2013. Patrz także załącznik: Burmistrzowie, Rada Miejska w Mroczy oraz urzędnicy z powołania RM w latach 1990-2013.

III Kadencja - 1998-2002

Przewodniczący Rady Miejskiej Jerzy Murawiec, Burmistrz Stanisław Kuczyniecki, Zarząd Miasta i Gminy: Stanisław Kuczyniecki – przewodniczący, Elżbieta Gliszczyńska, Jerzy Pawlaczyk, Henryk Perdoch, Mieczysław Tarnolicki, sekretarz Miasta i Gminy Stefan Kubicki, skarbnik Miasta i Gminy: Bożena Brzezińska, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Barbara Deja.

IV Kadencja - 2002-2006

Przewodniczący Rady Miejskiej Jerzy Murawiec, burmistrz Wiesław Gozdek, wiceburmistrz Jerzy Pawlaczyk, sekretarz Miasta i Gminy Stefan Kubicki, skarbnik Miasta i Gminy Bożena Brzezińska, kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Barbara Deja.

V Kadencja - 2006-2010

Przewodniczący Rady Miejskiej Romuald Rosiński, burmistrz Wiesław Gozdek, wiceburmistrz Piotr Hemmerling, sekretarz miasta i Gminy Stefan Kubicki, skarbnik Miasta i Gminy Bożena Brzezińska, Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego Barbara Deja.

Burmistrzem Mroczy w trzech pierwszych kadencjach był z wyboru Rady Miejskiej Stanisław Kuczyniecki. Pierwsze powszechne wybory burmistrzów w powojennej Polsce odbyły się 27 października 2002 r. O godność burmistrza zabiegali: Wiesław Jan Gozdek, zam. w Koziej Górze, lat 49, wykszt. wyższe, Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej-Unia Pracy, Stanisław Piotr Kuczyniecki, zam. w Mroczy, lat 47, wykszt. wyższe, Komitet Wyborczy Wyborców "Samorządni", Janusz Paliwoda, zam. w Mroczy, lat 39, wykszt. wyższe, Komitet Wyborczy Wyborców „Inicjatywa Samorządowa”. Uprawnionych do głosowania było 6633 osób, frekwencja wyborcza wyniosła 45% (była wyższa niż w skali województwa, powiatu, w Nakle n. Not., Sadkach i Szubinie, niższa niż w Kcyni). Wyniki wyglądały następująco:

Numer kandydata na liście

Kandydat

Liczba uzyskanych głosów

Procent głosów

ważnych

ważnych

GOZDEK WIESŁAW JAN

1

1330

45,08

785

26,61

835

28,31

KUCZYNIECKI STANISŁAW

2

PIOTR

3

PALIWODA JANUSZ

Żaden z kandydatów nie przekroczył wymaganego progu procentowego liczby głosów, Wiesław Gozdek i Janusz Paliwoda zmierzyli się w II turze wyborczej. Burmistrzem został Wiesław Gozdek.37 Numer kandydata na liście

Kandydat GOZDEK WIE-

1

SŁAW JAN PALIWODA

2

JANUSZ

Liczba uzyskanych

Procent gło-

głosów ważnych

sów ważnych

1407

57,93

1022

42,07

Uwagi wybrany bezwzględną większością głosów

W kolejnych wyborach burmistrza – 13 listopada 2006 r. – w Mroczy kandydował jedynie Wiesław Gozdek. Na 6937 uprawnionych głosy – wszystkie ważne – oddało 2699 osób. Wiesław Gozdek uzyskał 2191 głosów i ponownie objął stanowisko burmistrza.38 Informacje o kandydatach na burmistrza i wyniki wyborów z 21 listopada 2010 r. odzwierciedla tabela39:

Zbiorcze informacje o kandydatach na urząd burmistrza w wyborach z 21 listopada 2010 r. Nazwisko i L.p.

Imiona

Wiek Wykształcenie

Wiesław

57

Wyższe

Jan Miler 2

37

Jarosław

leżność i poparcie

Liczba głosów oddanych na kandydata

nek Sojuszu Lewicy Demo-

głosów

Wybrany

2166 71.09%

Tak

kratycznej 48

Wyższe

Kosowo, członek Platformy Obywatelskiej Rzeczypospo-

Państwowa Komisja Wyborcza, strona internetowa www.wybory2002.pkw.gov.pl Państwowa Komisja Wyborcza, strona internetowa www.wybory2006.pkw.gov.pl 39 Państwowa Komisja Wyborcza, strona internetowa www.wybory2010.pkw.gov.pl 38

%

Kozia Góra Krajeńska, czło-

Gozdek 1

Miejsce zamieszkania przyna-

189

6.20%

Nie

Hieronim

litej Polskiej

Odrobiński 3

Jarosław Stanisław

46

Wyższe ma-

Mrocza, nie należy do partii

gisterskie

politycznej

692 22.71%

Nie

W 2010 r., po wygranych wyborach powszechnych, urząd burmistrza ponownie objął Wiesław Gozdek. Niestety, uległ chorobie, zmarł 5 grudnia 2011 roku. 25 stycznia 2012 r. wicewojewoda kujawsko-pomorski Zbigniew Ostrowski w Urzędzie Miasta i Gminy w Mroczy wręczył akt Prezesa Rady Ministrów RP, powierzający pełnienie obowiązków burmistrza Mroczy Bolesławowi Grygorewiczowi. Przedterminowe wybory burmistrza Mroczy odbyły się 4 marca 2012 r. Społeczność gminy funkcje tę powierzyła Leszkowi Klesińskiemu – od 2010 r. wiceburmistrzowi Mroczy. Wybory włodarza ziemi mroteckiej zawsze były poprzedzane dużymi emocjami, należy jednak podkreślić, że kampanie wyborcze nie przynosiły elementów zaciekłości czy skandalu. Dominował pragmatyzm i świadomość, że na szczeblu gminy rozwiązanie podstawowych problemów społecznych – takich jak np. zwalczenie bezrobocia – prawnie i strukturalnie jest niemożliwe. Władze miasta i gminy Mrocza, listopad 2013 r.40 Burmistrz Miasta i Gminy Mrocza Leszek Klesiński, ur. 11.02.1970 r., wykształcenie wyższe (Akademia Rolnicza w Poznaniu), Komunalne Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Nakle n. Not., Zakład Gospodarki Komunalnej na stanowisku głównego inż. do spraw wodociągów i kanalizacji, wiceburmistrz Mroczy w latach 2010-2011. Sekretarz Miasta i Gminy Mrocza Stefan Kubicki, ur. 06.03.1949 r., wykszt. wyższe (Wyższa Szkoła Rolnicza w Poznaniu, Studia Podyplomowe w zakresie Organizacji i Ekonomiki Rolnictwa – Poznań 1977 r. oraz z zakresu Ochrony i Kształtowania Środowiska – ATR w Bydgoszczy 1996r.), praca w Państwowych Gospodarstwach Rolnych na terenie gminy Mroczy – stażysta, starszy specjalista, główny specjalista, zastępca dyrektora Kombinatu PGR w Mroczy (1971 – 1991 r.), prezes Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Ostrowie (1991 - 1993 r.), sekretarz Miasta i Gminy Mrocza (od 1994 r.) Ponadto:

40

Strona internetowa www.mrocza.pl.

- 1990 -1998 r. – radny Rady Miejskiej w Mroczy, - 1998 – 2006 r. – radny Rady Powiatu w Nakle n. Not., - 2002-2006 r. – przewodniczący Rady Powiatu Nakielskiego, - Związek Ochotniczych Straży Pożarnych RP, - aktualnie od 2002r. – członek Zarządu Głównego, prezes Zarządu Oddziału Powiatowego w Nakle n. Not. i od 1989 r. prezes Zarządu Oddziału -Miejsko-Gminnego Związku OSP RP w Mroczy, do 2005 r. sekretarz Komisji Rewizyjnej MGLKS „Tarpan” Mrocza. Skarbnik Miasta i Gminy Mrocza: Małgorzata Konkowska- Górecka, ur. 27.07.1979, wykształcenie wyższe - mgr administracji (WSHE Włocławek - licencjat z administacji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu), Studia Podyplomowe - WSG Bydgoszcz, Rachunkowość budżetowa, od 1999 r. pracownik Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Kierownik Referatu Inwestycji i Gospodarki Przestrzennej Krzysztof Wiese, ur. 02.08.1977r., wykształcenie wyższe )Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, Kierunek: Budownictwo, Specjalność: Technologia i Organizacja Budowy), inżynier budowy – PW „MEGA Bydgoszcz – 2004, od 2004 r. pracownik Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego, Kierownik Referatu Organizacyjnego i Spraw Obywatelskich Barbara Deja, ur. 11.11.1954 r. wykształcenie średnie, 1975-1976 r. - Gminna Spółdzielnia „SCH” w Mroczy – księgowa, 1976-1983 r. - Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Sicienku – kadrowa, 1983-1985 r. - Urząd Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią – (inspektor ds. USC, inspektor ds. gospodarki ziemią), 1985-1989 r. - Państwowy Kombinat Fotochemiczny w Wolfen (NRD) – praca w ramach umowy rządowej między NRD i PRL, od 15.06.1989 r. - Urząd Miasta i Gminy w Mroczy – (inspektor ds. komunikacji, a od czerwca 1990 roku na obecnie zajmowanym stanowisku). Kierownik Referatu Obsługi Administracyjnej i Promocji Joanna Murawiec, ur. 28.10.1976 r., wykształcenie wyższe (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, studia podyplomowe - Wyższa Szkoła Humanistyczno- Ekonomiczna we Włocławku), od 2001 r. pracownik Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Kierownik Referatu Obsługi Komunalnej Paweł Górecki, ur. 15.10.1969 r. wykształcenie wyższe, inż. ogrodnik (Akademia Rolnicza w Poznaniu - Wydział Ogrodniczy), 1993-2004 r. - Zakład Budżetowy, Zakład Robót Publicznych w Nakle nad Notecią (brygadzista, majster, star-

szy referent, inspektor), 2004 r. - Urząd Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią (Wydział Gospodarki Przestrzennej, Nieruchomości i Rolnictwa – inspektor), 2004-2008 r. - praca w Wielkiej Brytanii, od 2010 r. pracownik Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Kierownik Referatu Rolnictwa, Gospodarki Gruntami i Ochrony Środowiska Mieczysław Łukaszczyk, ur. 14.04.1952r., wykształcenie wyższe, 1971-1979 r. - UMiG Nakło nad Notecią – Gminna Służba Rolna, 1979-1987 r. - KPGR Mrocza – Kierownik Zakładu Rolnego w Modrakowie, od 1987 r. pracownik Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Komendant Straży Miejskiej Jacek Ćwikła, ur. 17.11.1975r., wykształcenie wyższe - SWPW w Płocku, Kierunek Zarządzanie,(licencjat - Akademia Humanistyczno - Ekonomiczna w Łodzi, Kierunek Zarządzanie), 1994r.-1995 r. - Zakład Robót Publicznych w Mroczy, 1994r.-1995 r. - Telekomunikacja Polska S.A., Rejon Telekomunikacji Nakło n. Not., 1997r.-1998 r. - Zakład Robót Publicznych w Mroczy, od 1999 r. Urząd Miasta i Gminy w Mroczy – Straż Miejska w Mroczy.

Od początku istnienia Rady Miejskiej w Mroczy uwidoczniła się tendencja do podejmowania – oprócz doraźnych – większych inwestycji – mających podstawowy wpływ na życie mieszkańców gminy i ekologię środowiska. Za I Kadencji wybudowano gminne wysypisko odpadów komunalnych41, przystąpiono do budowy wodociągów w Białowieży, Matyldzinie, Drzewianowie, Kosowie42, zawarto umowy na wykonanie projektów oczyszczalni ścieków43 i kanalizacji w Mroczy, modernizację oczyszczalni ścieków w Witosławiu.44 Silne działania inwestycyjne były wyznacznikiem działalności również następnych Kadencji RM, burmistrza Kuczynieckiego (dwie następne kadencje), burmistrza Wiesława Gozdka (dwie pełne kadencje, trzecia niepełna45), burmistrza Leszka Klesińskiego. Największe inwe-

41

Ibidem, s. 18. Zlokalizowane w Ostrowie, oddane do użytku w kwietniu 1994 r. Koszt wykonania – 600 tys. zł, wykonawca: Polbud z Mroczy. 42 Ibidem, s. 19. Wodociągowanie gminy, prowadzone konsekwentnie przez 10 lat, zakończono w 2000 r. Łącznie poprowadzono ok. 100 km sieci, wybudowano 2 hydrofornie. 43 Ibidem, s. 28. Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczno-chemiczna przekazana do użytku 19.02.1997 r. Wykonawca – firma „Karpinż” z Bydgoszczy, koszt budowy: 4,2 mln zł. 44 Ibidem, s. 29. Ostateczny rozruch nastąpił w grudniu 1997 r. 45 Burmistrz Wiesław Gozdek zmarł 5 grudnia 2011 roku.

stycje II –VI Kadencji RM w Mroczy to budynek Szkoły Podstawowej w Mroczy46 i modernizacja kotłowni szkolnej (zastosowanie ogrzewania olejowego), budynek Gimnazjum w Mroczy47, budowa sali gimnastycznej Gimnazjum w Mroczy48, wymiana stolarki okiennej, przebudowa instalacji co oraz termomodernizacja Szkoły Podstawowej w Mroczy (2009 r.), remont i rozbudowa Domu Kultury w Witosławiu49, budowa świetlic wiejskich w Samsieczynku, Białowieży, Rościminie50, Kaźmierzewie (2008 r.), budowa Ośrodka Przygotowań Olimpijskich w Mroczy51. Rozbudowywano sieć kanalizację sanitarnej52. W maju 2012 r. nastąpiło uroczyste otwarcie Orlików w Mroczy i Witosławiu.53 Trwają prace nad projektem rewitalizacji mroteckiego rynku. Gmina od lat prowadzi negocjacje z Agencją Nieruchomości Rolnych w sprawie przejęcia gruntu nad jeziorem w Mroczy na cele rekreacyjne. Zbudowano lub odremontowano kilometry dróg oraz ułożono nowe chodniki lub odremontowano stare.54 Najdroższym i największym przedsięwzięciem w najnowszej historii gminy jest budowa obwodnicy Mroczy. W 2011 r. całkowity koszt budowy obwodnicy szacowano na kwotę 16.893.647,64 zł. Zgodnie z umową podpisaną z Urzędem Marszałkowskim w Toruniu, na Gminie Mrocza spoczywa obowiązek sfinansowania 50% wartości inwestycji, tj. 8.446.823,82 zł. Pozostałe 50% to dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej oraz Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu. Obwodnica Miasta Mrocza będzie drogą gminną o

46

Sprawozdanie z zakresu inwestycji zrealizowanych w latach 2002-2010 na terenie Gminy Mrocza, oprac. podinspektor mgr inż. Adriana Biniakowska. Budynek oddany 10 listopada 1998 r., o łącznej powierzchni użytkowej 1921 m2, koszt inwestycji – 1,97 mln zł. 47 Ibidem. Okres realizacji – 20.07.2000-30.09.2004 r., wykonawca Zakład Robót Publicznych, pow. użytk. 2137 m kw., koszt – 3,9 mln zł, w tym 447 tys. z MEN. 48 Ibidem. Okres realizacji – 30.11.2005 r. – 31.01.2007 r., wykonawca Korbud Koronowo, pow. użytk. 688 m kw., koszt 1,6 mln zł, w tym 3999,9 tys. zł z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej 49 Ibidem. Okres realizacji – styczeń-wrzesień 2007 r., wykonawca Gracbud z Ostrowa, koszt 602 tys. zł. Inwestycja szczególnie ważna społecznie: w stylowym budynku działa ognisko przedszkolne, biblioteka, kawiarenka internetowa, odbywają się ważne imprezy gminne i wiejskie. 50 Ibidem. Okres realizacji – lipiec-październik 2007 r., wykonawca Gracbud, koszt 857 tys. zł, w tym 500 tys. z Funduszu Wsparcia (Urząd Marszałkowski). 51 Ibidem. Okres realizacji – 24.08.2006-30.10.2009 r., wykonawca Zakład Robót Publicznych. Całkowity koszt budowy i wyposażenia wyniósł 3,04 mln zł. W grudniu 2008 r. została podpisana umowa o współpracy pomiędzy MLKS Tarpan Mrocza i Polskim Związkiem Podnoszenia Ciężarów. Inwestycja została dofinansowana przez Fundusz Rozwoju Kultury – 2,37 mln zł, Urząd Marszałkowski – 200 tys. zł oraz Starostwo Powiatowe w Nakle – 50 tys. zł. 52 Ibidem. 202 – kierunek Witosław, 2003 – Rajgród, Rościmin, Jeziorki Zabartowskie, Izabela, 2004 – Mrocza (kierunek Wyrza),Wiele, Białowieża, 2006 – Mrocza (Osiedle Młodych), 2008 – kierunek Modrakowi, Kosowo, Kozia Góra. 53 Na budowę kompleksu boisk sportowych „Moje boisko – Orlik 2012” w Mroczy i Witosławiu Gmina Mrocza uzyskała dotację z budżetu państwa w kwocie 500.000,00 zł – Orlik w Mroczy oraz 497.000,00 zł – Orlik w Witosławiu, wsparcie z Regionalnego Programu Operacyjnego oraz pomoc finansową Starostwa Nakielskiego. Wykonawca zadania – firma PUMAK z Szubina. 54 Sprawozdanie z zakresu inwestycji zrealizowanych w latach 2002-2010, op. cit. Rok 2004 – ul. Leśna, 2005 – ul. Sportowa, 2006 – ul. Wyzwolenia, ul. Bocianowo, ul. Okrężna, ul. 27 Stycznia, 2007 – Kosowo, ul. Drzewianowska, ul. Burmistrza Ciążyńskiego,u. Wincentego Witosa, u. Polna, ul. 22 Lipca, 2008 – ul. Agatki, 2009 – ul. Agatki, Kosowo-Kozia Góra, 2010 – ul. Czereśniowa, 2012 – ul. Kozia.

długości 4,166 km. Zostanie wpięta w ciąg drogi wojewódzkiej 241 oraz przetnie drogę wojewódzką 243. Wpięcia z dróg wojewódzkich zostaną dokonane poprzez ronda. Zaplanowano także skrzyżowanie z ul. Akacjową, prowadzącą do Chwałki oraz z ul. Łąkową, wiodącą nad jezioro.55 Zaprojektowano również wpięcie drogi do Dąbrowic. Pierwsze prace przy budowie obwodnicy, wykonywane przez firmę Strabag, ruszyły 8 czerwca 2010 r. W 2013 r. nastąpiła zmiana wykonawcy. Miejsce firmy Strabag zajęła Skanska. 18 czerwca 2013 r. w Urzędzie Miasta i Gminy Mroczy nastąpiło przekazanie budowy obwodnicy oraz dokumentacji. Osobą przekazującą ze strony inwestora był Kierownik Referatu Inwestycji i Gospodarki Przestrzennej Krzysztof Wiese oraz Inspektor Nadzoru Inwestorskiego Jacek Jankowiak. Fimę Skanska reprezentowali: Kierownik Budowy Przemysław Dąbrowski, Kierownik Robót Drogowych Piotr Watola, Inżynier Budowy Mateusz Beszczyński. Duży wkład pracy w życie społeczności lokalnej wnoszą działacze osiedlowi i sołeccy.56 Ich rola wzrosła po roku 2010. Na mocy ustawy z 2009 r. i uchwały RM w Mroczy z 2010 r. w budżecie gminy wyodrębniono fundusz sołecki, umożliwiając mieszkańcom sołectw podejmowanie decyzji o przeznaczeniu środków na konkretne zadania.57 55

Sprawozdanie z zakresu inwestycji…, op. cit. Protokoły zebrań zarządów osiedli i sołectw w gminie Mrocza, strona internetowa www.mrocza.pl. Patrz załącznik: Zarządy osiedli i sołectw w gminie Mrocza w 2013 r. 57 Ze strony internetowej www.mrocza.pl: „W środę - 12 września br. w świetlicy wiejskiej w Matyldzinie odbyło się zebranie sołeckie, które poprowadził Marek Maciejewski - sołtys Matyldzina. W zebraniu uczestniczył Sekretarz Miasta i Gminy Mrocza – Stefan Kubicki. Głównym punktem zebrania był podział funduszu sołeckiego na 2013 rok. Mieszkańcy mieli do rozdysponowania 12.746,92 zł. Jednogłośnie zdecydowali, że 200,00 zł przeznaczą na całoroczną opłatę abonamentu RTV, za 1.000,00 zł wyremontują tablicę ogłoszeń oraz tablice informacyjne, natomiast pozostałą kwotę tj. 11.546,92 zł przeznaczą na wykonanie ogrodzenia świetlicy wiejskiej. Zebranie odbyło się w I terminie, na którym obecnych było 29 osób.” „W dniu wczorajszym 12 września br. w świetlicy wiejskiej w Rościminie odbyło się zebranie sołeckie, które poprowadził Krzysztof Raczyński - sołtys Rościmina. W zebraniu uczestniczył Burmistrz Miasta i Gminy Mrocza - Leszek Klesiński. Głównym punktem zebrania był podział funduszu sołeckiego na 2013 rok. Mieszkańcy mieli do rozdysponowania 12.080,00 zł. Jednogłośnie zdecydowali, że 1.000,00 zł przeznaczą na zakup materiałów do konserwacji tablic ogłoszeń i innych na terenie sołectwa, za 4.500,00 zł zakupią i postawią przy świetlicy wiatę drewnianą, w której będzie przechowywane drewno do kominka, natomiast pozostałą kwotę tj. 6.580,00 zł przeznaczą na zakup kamienia wapiennego na utwardzenie i wyrównanie dróg gminnych na terenie sołectwa. Burmistrz MiG Mrocza – Leszek Klesiński przestawił mieszkańcom nowe zasady gospodarki odpadami. W wolnych głosach i wnioskach dyskusja dotyczyła przede wszystkim inwestycji gminnych, remontu dróg na terenie sołectwa (głównie drogi powiatowej Nakło - Zabartowo) oraz gospodarki odpadami. W sobotę - 8 września 2012 r. w RSP w Ostrowie odbyło się zebranie sołeckie. Na zebraniu obecny był m.in. Mieczysław Łukaszczyk - Kierownik Referatu Rolnictwa, Gospodarki Nieruchomościami i Ochrony Środowiska UMiG Mrocza, który wyjaśnił mieszkańcom nowe zasady gospodarki odpadami. Mieszkańcy zadawali pytania odnośnie procedury odbioru śmieci przez gminę. Głównym punktem zebrania był podział funduszu sołeckiego. Mieszkańcy mieli do rozdysponowania 15.120,30 zł. Jednogłośnie zdecydowali, że 7.820,30 zł przeznaczą na zakup kamienia wapiennego na drogi, na jego transport i wynajem firmy, która rozwiezie ten kamień na drogi, a resztę, czyli 7.300,00 zł na karuzelę tarczową i huśtawkę na plac zabaw przy RSP. Mieszkańcy pytali także o termin powstania świetlicy w Ostrowie, o sieć wodno-kanalizacyjną oraz o naprawę dróg.” 56

Sołtysi i przewodniczący zarządów osiedli w gminie Mrocza, lata 1990-2013 Białowieża

Julian Wąs, Dorota Budzińska, Wiesław Marchel

Drążno

Edward Marciniak, Waldemar Splitt,

Drzewianowo

Czesław Mrugowski, Irena Wiese, Agnieszka Delestowicz

Izabela

Mieczysław Piasecki, Piotr Śmiechowski, Edyta Marciniak, Wiesław Michalski

Jeziorki Zabartowskie

Szczepan Lach, Tadeusz Smoliński, Wiesław Musiał, Mirosława Jaczyńska, Szczepan Lach

Kaźmierzewo

Franciszek Nowakowski, Kazimierz Musiał, Marek Musiał

Kosowo

Jadwiga Szplitt, Ewa Pilarska, Janusz Heymann, Elżbieta Książek

Krukówko

Adolf Duda, Teodor Wiśniewski, Barbara Kielmann, Teodor Wiśniewski, Klemens Duda

Matyldzin

Stefan Łoboda, Artur Grześk, Marek Maciejewski

Ostrowo

Renata Has-Grodzińska, Bogumił Skrawecki, Jan Biliński, Bogusława Danielewski

Rościmin

Janusz Szyszko, Krzysztof Witkowski, Kazimierz Iciek, Krzysztof Raczyński

Samsieczynek

Stefan Bruski, Eugeniusz Sikorki, Małgorzata Mikołajczak

Wiele

Marian Korona, Stanisław Rakowski, Marek Wenerski

Witosław

Stanisław Białczyk, Jerzy Skórcz, Zygmunt Bury

Wyrza

Leonard Prill, Henryk Kwissa, Elegiusz Rospłoch

Mrocze, Osiedle 1 „Jedynka”

Jan Śniegulski, Andrzej Skowronek

Mrocza, Osiedle 2 „Stare Miasto”

Stefan Kabaciński, Maria Młynarczyk, Mieczysław Lubocki, Marek Kowalkowski

Mrocza, Osiedle 3 „Osiedle Młodych”

Tadeusz Murawiec, Kazimierz Wilczyński, Wiesław Garańczyk, Krzysztof Polewczyński, Piotr Rosa, Jerzy Siuzdak

Fundusz Sołecki, gmina Mrocza – 2013 r.58 L.p.

Sołectwo Białowieża

1

Nazwa zadania

Plan

Tablica sołtysa i ogłoszeń

1 000

Ogrodzenie świetlicy

11 934

Razem:

12 934

Zakup materiałów i narzędzi do konserwacji wiaty przystankowej

2 200

Zakup i montaż wiaty przystankowej

4 500

Zakup art. spoż.dla uczestników spotkań związanych z ochroną przeciwpożarową.

787

Konserwacja oświetlenia ulicznego – dowieszenie 2 punktów świetlnych: Drążno

2

Zakup art. spoż. dla uczestników spotkań związanych z ochroną środowiska

1 200

Zakup sprzętu i narzędzi do remontu świetlicy

1 000

Zajęcia edukacyjno-kulturalne

1 200

Konserwacja placu zabaw w Drążonku Zakup ławek i materiałów do utworzenia miejsca na ognisko Zakup materiałów do realizacji zajęć edukacyjno-kulturalnych

3

Drzewianowo

4

Izabela

5

58

800 2 000 300

Razem

14 587

Zakup kamienia

3 000

Budowa wiaty dla sikawki konnej

1 650

Wyposażenie świetlicy

2 500

Impreza integracyjna ,,Śpiewać każdy może"

977

Budowa oświetlenia ulicznego

5 500

Razem

13 627

Wyposażenie świetlicy

4 000

Ogrodzenie placu zabaw

3 500

Zakup materiałów do konserwacji tablic informacyjnych

1 000

Organizacja imprez ,,Wiosna-lato w solectwie"

873

Zakup pawilonu

1 000

Razem

10 373

Jeziorki

Budowa i montaż placu zabaw

10 826

Zabartowskie

Razem

10 826

Budowa pomieszczenia na opał

2 500

Zakup i montaż ogrodzenia z bramą

4 500

Budowa ogrodzenia betonowego

2 400

Konkurs ,,Nasze otoczenie naszym środowiskiem"

1 107

Razem

10 507

Kaźmierzewo

6

600

Fundusz Sołecki, gmina Mrocza – 2013 r., Urząd Miasta i Gminy w Mroczy.

7

8

Kosowo

Krukówko

Budowa parkingu

4 000

Budowa oświetlenia ulicznego – 2 lampy

12 000

Zakup strojów sportowych

800

Impreza integracyjno – sportowej

533

Razem

17 333

Budowa zatoki przystankowej

10 720

Razem

10 720

Zakup materiałów do remontu tablicy ogłoszeń i tablic informacyj9

10

11

Matyldzin

Ostrowo

Rościmin

nych

1 200

Wykonanie ogrodzenia przy świetlicy

11 547

Razem

12 747

Zakup kamienia.

7 820

Doposażenie placu zabaw.

7 300

Razem:

15 120

Konserwacja tablic ogłoszeń.

1 000

Zakup i montaż wiaty przy świetlicy.

4 500

Zakup kamienia.

6 580

Razem:

12 080

Zakup kamienia.

2 300

Wyposażenie świetlicy.

800

Zawody OSP.

200

Imprezy integracyjne pt. ,,Łączymy pokolenia",,,Samsieczyński dzień rozrywki". Turniej sołectw. 12

Samsieczynek

Zajęcia edukacyjno-kulturalne. Konserwacja placu zabaw

13

14

Wiele

Witosław

1 000 1 500 700

Dowieszenie punktu świetlnego przy świetlicy.

1 500

Zainstalowanie piłkochwytu na boisku.

2 987

Razem:

10 987

Wyposażenie świetlicy

18 933

Razem

18 933

Zakup mundurów OSP

2 200

Utwardzenie i ogrodzenie placu wokół WDK w Witosławiu

11 796

Wyposażenie dla WDK

1 350

Konkurs ,,Czysta wieś"

2 000

Zakup strojów ludowych

500

Budowa chodnika przy przystanku autobusowym

7 171

Zakup gabloty drewnianej

1 000

Zakup stojaków na rowery

650

Razem

26 667

15

Wyrza

Doposażenie świetlicy

5 500

Renowacja tablic informacyjnych

1 000

Zakup i montaż kostki

8 460

Razem

14 960

Ogółem Fundusz Sołecki 2013:

212 401

3. Oświata i kultura Zmiany polityczne na początku lat 90. były okresem burzliwej debaty nad kształtem organizacyjnym oświaty. Wg założeń rządowych oświata obligatoryjnie miała zostać przejęta przez samorządy lokalne już w 1993 r., lecz ze względów logistycznych proces ten przełożono na rok 1996. 1 stycznia 1996 r. rozpoczął pracę Gminny Zespół Obsługi Oświaty w Mroczy (dyrektor: Hanna Polewczyńska). Przejął od kuratora oświaty prowadzenie szkół na terenie gminy Mrocza.59 Ponadto organizuje i nadzoruje dowóz uczniów, prowadzi kontrolę obowiązku szkolnego. W latach 2005-2009 w jego gestii była także obsługa działań związanych z udzielaniem pomocy materialnej uczniom.60 Oświata gm. Mrocza w roku szk. 1995-199661 Nazwa placówki

Liczba uczniów

Liczba oddziałów

Szkoła Podstawowa Mrocza

1067

43

Szkoła Filialna Drążno

37

2

Szkoła Filialna Wiele

36

2

Szkoła Podstawowa Witosław

266

13

Szkoła Podstawowa Kosowo

59

3

Placówka Szkoła Podst.

Liczba uczniów i oddziałów w wybranych latach okresu 1996-201062 1996-1997

2000-2001

2005-2006

2009-2010

289/15

209/13

172/9

150/8

992/39

653/27

744/29

654/31

w Witosławiu Szkoła Podst.

59

Gminny Zespół Obsługi Oświaty w Mroczy, Informacja „Oświata na przełomie lat 1996-2010”, Mrocza 28 maja 2010 r., s. 4. W 2010 r. GZOO został przeniesiony do nowej siedziby przy placu 1 Maja 9. Skład osobowy GZOO (do 1996 r. Zespołu Ekonomiczno-Administracyjnego Szkół) w Mroczy: Halina Czaja, Zyta Nowicka, Ewa Sarkowska, Elżbieta Paradowska. Wiesława Trepczyńska, Zofia Balcer, Elżbieta Pacholczyk, Olga Stefaniak, Agnieszka Maison, Małgorzata Mickner, Katarzyna Lasota, Bogusława Łusiak, Anna Sobieszczyk. 60 W latach 2005- 2009 przyznano 6375 stypendiów szkolnych na sumę 2677101,46 zł. W ramach rządowego programu pomocy uczniom „Wyprawka szkolna” w latach 2005-2009 objęto pomocą 544 uczniów, kwota otrzymanej dotacji wyniosła 68889,30 zł: Ibidem. Ibidem. 61 Ibidem. 62 Ibidem.

w Mroczy Gimnazjum w Mro-

----------------

315/14

462/20

413/19

czy Subwencja oświatowa dla gminy Mrocza w latach 2000-2009 na tle wydatków budżetowych63 Rok/wydatki bu-

Liczba uczniów

Subwencja na

Subwencja oswia-

% stosunek sub-

dżetowe ogółem

fizycznych wg

ucznia fizycznego

towa ogółem

wencji do roku

sprawozdania S-

poprzedzającego

02/SIO 2000/4456979

1274

2760,69

3491640

104,72

2001/4958502

1287

3064,89

3944516

112,97

2002/5279767

1373

3200,89

4394820

111,42

2003/5720600

1355

3786,93

5131286

116,76

2004/5457972

1335

4122,42

5503431

107,25

2005/6453933

1308

4698,90

6146158

111,68

2006/6938263

1264

4834,78

6111156

99,43

2007/7755808

1247

5487,50

6842917

111,97

2008/8349280

1197

6208,63

7431727

108,60

2009/8762216

1152

6900,63

7949529

106,97

W 2003 r. ze względów demograficznych i ekonomicznych nastąpiła reorganizacja sieci oświatowej. Likwidacji uległy szkoły filialne w Drążnie, Wielu oraz Szkoła Podstawowa w Kosowie. Uczniów włączono do obwodu SP w Mroczy.64 W Kosowie powstała szkoła niepubliczna, dla której organem prowadzącym jest Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Integracji Środowiska Wiejskiego Sołectwa Kosowo „KMK KOS” (prezes Stanisław Guzek, wiceprezes Janusz Haymann, Piotr Różański).

Gimnazjum w Mroczy W 1999 r. władze gminy Mrocza – realizując zapisy reformy edukacji – podjęły decyzję o utworzeniu mroteckiego gimnazjum. Rozpoczęło ono działalność 1 września 1999 r. Początkowo mieściło się w budynkach Szkoły Podstawowej w Mroczy oraz Szkoły Podstawowej w Witosławiu. W lutym 2005 r. przeniosło się do własnego, obszernego i nowoczesnego lokalu

63

Ibidem. Ibidem, s. 9. Gmina organizuje i nadzoruje dowóz dzieci do szkół (wg kryterium odległości i wieku), zapewnia bezpłatny transport lub zwraca koszty przejazdu środkami publ. Corocznie uprawnionych jest ok. 500 dzieci. 64

przy ul. Sportowej 2.65 W 2007 r. ukończono budowę przyległej do gimnazjum sali gimnastycznej.66 Od maja 2013 r. gimnazjaliści mogą korzystać także z położonego tuż obok szkoły Orlika. 23 maja 2000 r. gimnazjum uroczyście nadano imię Jana Pawła II. To historyczne wydarzenie uświetnił swoją obecnością Metropolita Gnieźnieński Ksiądz Arcybiskup Henryk Muszyński.67 21 czerwca 2002 r. szkoła otrzymała sztandar – jako symbol jedności, siły i poszanowania tradycji, dar od całego społeczeństwa gminy Mroczy. Był to wspólny wysiłek finansowy rodziców, nauczycieli, mieszkańców Mroczy i okolicznych wsi oraz przedstawicieli lokalnego biznesu.68 Gimnazjum w Mroczy, zgodnie z założeniami reformy edukacyjnej i oczekiwaniami działaczy samorządowych, stało się placówką prowadzącą wielowątkową działalność wychowawczo-edukacyjną. Funkcję dyrektora od 1999 r. sprawuje Danuta Radecka-Dubiel.69 Szkoła uzyskała liczne certyfikaty, np. Szkoła z klasą, Szkoła talentów, Szkoła bez przemocy. Systematycznie i efektywnie współpracuje ze środowiskiem oświatowym partnerskiej gminy Lindern w Niemczech, m.in. organizując wymiennie wizyty uczniów. Dzięki wytężonej pracy wszechstronnie przygotowanej kadry pedagogicznej uczniowie sięgali po najwyższe laury w nauce i sporcie, chętnie angażowali się w konkretne działania na rzecz środowiska.70 Warto tu

65

K. Urbańska, op. cit. s. 47. Kronika Gimnazjum w Mroczy. Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl. Decyzję o budowie nowego obiektu z przeznaczeniem na gimnazjum Rada Miejska Mroczy podjęła w marcu 1999 r. Kamień węgielny został poświęcony 7 czerwca 1999 roku przez Jana Pawła II w Bydgoszczy podczas VII Pielgrzymki. W uroczystości otwarcia obiektu 12 lutego 2005 r. brali udział znakomici goście. Przecięcia wstęgi dokonali: Wiceminister Obrony Narodowej Janusz Zemke, Wicemarszałek Województwa KujawskoPomorskiego Jan Szopiński, Poseł Barbara Hyla-Makowska, Burmistrz Miasta i Gminy Mrocza Wiesław Gozdek, Dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mroczy Danuta Radecka-Dubiel oraz uczennica Sylwia Krawczyk. 66

K. Urbańska, op. cit. s. 47. Kronika Gimnazjum w Mroczy. Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl. Przecięcia wstęgi 9 marca 2007 r. dokonali: Ksiądz Jan Tyrawa - Biskup Diecezji Bydgoskiej, Poseł Grażyna Ciemniak, przedstawiciel Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy Grzegorz Kubacki, Burmistrz Miasta i Gminy Mroczy Wiesław Gozdek, Dyrektor Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mroczy Danuta Radecka-Dubiel. 67

K. Urbańska, op. cit. s. 47. Kronika Gimnazjum w Mroczy. Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl. Kronika Gimnazjum w Mroczy. Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl. 69 Patrz załącznik: Dyrekcja i nauczyciele uczący w Gimnazjum w Mroczy w latach 1999-2013. 70 Kronika Gimnazjum w Mroczy. Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl. W roku szk. 2012-2013 w Gimnazjum w Mroczy miały miejsce m.in. następujące wydarzenia: Dzień Niemiecki, Powiatowy Konkurs Ortograficzny, Festyn Stop Przemocy i Agresji, Konkurs Piosenki Religijnej, Konkurs 15 Lat Krajeńskiego Parku Krajobrazowego, warsztaty historyczne A jednak wojna…, konkurs Człowiek i jego środowisko, wojewódzkie podsumowanie programu Moje boisko – Orlik 2012, apel Cały do Ciebie, Ojczyzno, należę, spotkanie z europosłem Januszem Zemke, Szkoła dla Rodziców, program Jak zostać mistrzem dobrych manier, Bal Gimnazjalny, spotkanie z Januszem Łosiem – kustoszem Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, obchody 94 rocznicy powstania wielkopolskiego, Szkolne Kolędowanie, obchody DEN, XII Pielgrzymka Szkół im. Jana Pawła II na Jasną Górę, akcja Budujemy szkołę w Togo, wizyta uczniów gimnazjum w Lindern. 68

nadmienić, że w gronie absolwentów mroteckiego gimnazjum znajdujemy mistrza olimpijskiego w podnoszeniu ciężarów Adriana Zielińskiego.71 Największą masową imprezą cyklicznie organizowaną przez szkołę jest Festyn Profilaktyczny.72 W 2004 r. Gimnazjum zostało uhonorowane Statuetką Króla Jagiełły.73 Dalsza edukacja absolwentów Gimnazjum w Mroczy74 Rok

Liczba ab-

Licea

Licea profi-

Techni-

Szkoły

Nauka u

Brak

szkolny

solwentów

ogólnokształcą-

lowane

ka

zawodo-

pracodaw-

informa-

we

cy

cji o

ce

dalszej edukacji 2001/200

153

39

25

37

44

2

6

149

42

25

51

23

4

4

128

27

15

53

24

4

5

146

46

6

54

33

6

1

2 2002/200 3 2003/200 4 2004/200 5

Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl.: „Jesteśmy bardzo dumni, że dwaj byli uczniowie naszej szkoły - Adrian i Tomek Zielińscy - reprezentowali Polskę na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie. Podziwiamy Tomka, który zajął wspaniałe 9. miejsce, ale bohaterem całej Polski został Adrian, zdobywca złotego medalu. 3 sierpnia [2012 r. – przyp. RR] wielu z nas na stadionie miejskim, w towarzystwie setek mieszkańców Mroczy, w ogromnym napięciu oglądało na wielkim telebimie trudną walkę Adriana o medal. Radości nie było końca. Z dumą śpiewaliśmy Mazurka Dąbrowskiego, gdy biało-czerwona flaga majestatycznie wędrowała na najwyższy maszt.9 sierpnia witaliśmy Adriana i Tomka w Mroczy. Stadion był wypełniony po brzegi. Powitaliśmy naszych olimpijczyków po królewsku. Nauczyciele naszego gimnazjum wspominają Adriana jako ucznia mądrego, pracowitego i bardzo koleżeńskiego. Takim pozostał po dziś. Obecnie studiuje w Bydgoszczy, umiejętnie łącząc naukę ze sportem. Dziś udziela wywiadów we wszystkich telewizjach polskich. Jest bardzo skromny. Mówi, że sukces osiągnął ciężką pracą i tylko w ten sposób można zrealizować swoje marzenia. Podkreśla, że pochodzi z Mroczy, że jest zawodnikiem Tarpana Mrocza. Rozsławił naszą małą ojczyznę na cały świat." 71

72

Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl: 5 czerwca [2013 r. – dop. RR] odbył się IX Festyn Profilaktyczny. Społeczność gimnazjum wraz z dyrekcją, nauczycielami i zaproszonymi gośćmi przeciwstawiała się zjawisku przemocy i agresji. Festyn rozpoczął się od przemarszu ulicami miasta, podczas którego uczniowie prezentowali swoje transparenty dotyczące profilaktyki tych zjawisk. Każda klasa ubrana była w inny kolor. Po przemarszu rozpoczęła się część artystyczna w sali gimnastycznej. Funkcjonariusze Straży Granicznej zaprezentowali pokaz sztuk samoobrony. Dodatkową atrakcją było włączenie młodzieży w pokazy samoobrony. Swoją obecnością zaszczycił nas również pan Sławomir Piotrowski - Inspektor Działu Ochrony Aresztu Śledczego w Bydgoszczy, który w znakomity sposób przedstawił młodzieży kulisy swojej pracy. Wychowawca MOW pani Magdalena Lubeńczuk wraz z grupą teatralną dziewcząt z Samostrzela przedstawiła tematykę przemocy i agresji w sztuce teatralnej napisanej przez wychowankę tej placówki. Przedstawienie wzbudziło bardzo duże zainteresowanie wśród młodzieży. Było to kolejna, doskonała lekcja edukacji z zakresu szeroko rozumianej profilaktyki.” 73 Rejestr Nagrody Honorowej Burmistrza Miasta i Gminy Mrocza pn. „Statuetka Króla Jagiełły”, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. 74 Gminny Zespół Obsługi Oświaty w Mroczy…, op. cit., s. 14.

2005/200

147

35

13

58

35

4

2

137

32

7

50

27

13

8

139

34

5

36

44

4

16

150

29

6

49

49

7

4

6 2006/200 7 2007/200 8 2008/200 9

Szkoła Podstawowa w Mroczy Duże przemiany w standardzie pracy uwidoczniły się w Szkole Podstawowej w Mroczy. Jeszcze w połowie lat 80. zajęcia odbywały się tu do późnych godzin popołudniowych. Oddanie sali gimnastycznej w 1987 r. poprawiło sytuację, ale radykalna zmiana zaszła po oddaniu nowego budynku szkolnego w 1998 r. Baza szkolna powiększyła się o 12 izb lekcyjnych, salę do gimnastyki korekcyjnej, pracownię informatyki, szerokie zaplecze sanitarne oraz pomieszczenia administracyjno – gospodarcze. Po wyprowadzeniu się gimnazjum do własnego budynku w 2007 r. możliwa stała się praca na jedną zmianę. Dyrektorem szkoły w latach 1991-2007 był Kazimierz Wnuk, w latach 2007-2012 Janusz Paliwoda, obecnie placówką zarządza dyrektor Jolanta Miler.75 W 1973 r. mrotecka podstawówka otrzymała imię gen. Karola Świerczewskiego. Po przemianach politycznych w 1990 r. szkoła zrezygnowała z patrona. W 2009 r. przyjęła imię Wojska Polskiego.76 Życie szkoły – oprócz wytężonej, codziennej pracy – wypełniały inne ważne zdarzenia: powrót nauczania religii w szkole w 1991 r., rozpoczęcie nauczania specjalnego w 1992 r., otrzymanie sztandaru w 1996 r. , wizyta arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego Henryka Muszyńskiego w 1999 r., otwarcie nowej sali komputerowej w 2003 r., przeniesienie biblioteki szkolnej do pomieszczeń w nowym budynku i rozszerzenie jej działalności do formy Centrum Edukacji Medialnej.77 W roku szk. 2001-2002 w badaniach jakości pracy zarządzo75

Patrz załącznik: Dyrekcja i nauczyciele - Szkoła Podstawowa w Mroczy w latach 2003-2013. Kronika SP w Mroczy, strona internetowa www.sp.mrocza.net. 77 Kronika SP w Mroczy, strona internetowa www.sp.mrocza.net. W roku szk. 2011-2012 w Szkole Podstawowej w Mroczy odbyły się m.in. następujące wydarzenia: Lekcja z policjantką, klasy IV na Festynie Archeologicznym w Biskupinie, Październik - Międzynarodowy Miesiąc Bibliotek Szkolnych, Pasowanie na ucznia, Zagrożenia w świecie młodych i dorosłych - pogadanka z policjantami, harcerze i zuchy z Mroczy w jednostce wojskowej w Bydgoszczy, udział klas I-III w ogólnopolskiej akcji edukacyjnej Śniadanie daje moc, Andrzejki Zuchowe, Bożonarodzeniowe Cała Polska Czyta Dzieciom, Kiermasz Mikołajkowy, Mrocza - moja mała ojczyzna - III edycja konkursu wiedzy o szkole i gminie, jasełka klas I-III, chrzest gromady zuchowej SMERFY, przyrzeczenie harcerskie i obietnica zuchowa, Wigilia Zuchowa, W zdrowym ciele zdrowy duch - apel klas I-III, akcja Adopcja na odległość - Madagaskar, Niezwykłe spotkania z Krzysztofem Kryzą - Śladami kanibali ..., 76

nych przez Kuratorium Oświaty w Bydgoszczy Szkoła Podstawowa w Mroczy została sklasyfikowana na czwartym miejscu w gronie szkół województwa kujawsko – pomorskiego.78 Szkoła Podstawowa w Witosławiu. Dyrektorami Szkoły Podstawowej w Witosławiu po 1989 r. byli: Roman Piotrowski (19901995), Eugeniusz Nowicki (1995-2002), Jarosław Schulz (2002-2013). Od września 2013 r. pracą szkoły kieruje dyrektor Violetta Erdmann79. 21.09.2001 r. szkoła przyjęła imię Adama Mickiewicza.80 Placówka prowadzi intensywną działalność wychowawczo-dydaktycznoopiekuńczą.81 W 2010 r. była organizatorem międzyszkolnego konkursu Moje spotkanie z Ojcem Świętym Janem Pawłem II. W roku szkolnym 2011-2012 uczestniczyła w projekcie Przed feriami... - Czy zima musi być zła? - inscenizacja dla dzieci klas I-III, Festyn - Bezpieczeństwo ze św. Mikołajem, Pasowanie na czytelnika, Mistrzowie słowa, X Festiwal Piosenki Harcerskiej, Dziecięca Sesja Rady Miejskiej w Mroczy z okazji Dnia Dziecka, Gala Laureatów Konkursu Talentów Kolorowe Ptaki 2012, Szkolne Mini Euro 2012. 78 Kronika SP w Mroczy, strona internetowa www.sp.mrocza.net. 79 Kronika Szkoły Podstawowej w Witosławiu, strona internetowa SP w Witosławiu www.spwitoslaw.q4. pl. Patrz także: Załącznik Zatrudnienie nauczycieli SP Witosław w latach 1988-2013. 80 Kronika Szkoły Podstawowej w Witosławiu, strona internetowa SP w Witosławiu www.spwitoslaw.q4. pl. Ze strony internetowej SP w Witosławiu www.spwitoslaw.q4. pl: 13.12.2011r. w Sali Kujawsko-Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Bydgoszczy odbyło się uroczyste Posiedzenie Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Województwa Kujawsko-Pomorskiego, podczas którego wręczono Złote Medale Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej OSP Mrocza, Szkole Podstawowej im. Adama Mickiewicza w Witosławiu, Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mroczy oraz Szkole Podstawowej im. Wojska Polskiego w Mroczy, przyznane przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie za pośrednictwem Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Bydgoszczy, na Wniosek Zarządu Koła TPPW 1918/1919 w Mroczy im. ppor. Franciszka Borzycha. W tej podniosłej uroczystości uczestniczyły osoby funkcyjne z Gminy Mroczy: Dyrektorzy Szkół z uczniami wraz ze sztandarami oraz Komendant Gminny OSP druh Leszek Karkosz ze sztandarem. Medale wręczył Wicewojewoda Kujawsko-Pomorski Zbigniew Ostrowski – Przewodniczący Komitetu w obecności zaproszonych gości m.in. Prezesa mroteckiego Koła (wnioskodawcy) mjr. Jarosława Odrobińskiego i Zastępcy Burmistrza MiG Mrocza Leszka Klesińskiego. 81 Ze strony internetowej SP w Witosławiu www.spwitoslaw.q4.pl: 11 kwietnia [2012 r. – przyp. RR] nasza szkoła brała udział w bardzo podniosłej uroczystości. Przed szkołą został posadzony dąb pamięci dla uhonorowania por. pil. Zygmunta Kurnatowskiego-Mielżyńskiego, ziemianina, oficera WP związanego poprzez koligacje rodzinne z majątkiem Koczorowskich w Witosławiu, właściciela pobliskiego majątku w Izabeli, zamordowanego strzałem w tył głowy przez NKWD w Charkowie w roku 1940. Koordynatorami przedsięwzięcia było Towarzystwo Pamięci Powstanie Wielkopolskiego 1918/1919 w Mroczy, Parafia p.w. św. Macieja w Orlu oraz Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Witosławiu. Uroczystość rozpoczęła się Mszą Świętą w kaplicy w Witosławiu, prowadzoną przez Dziekana Dekanatu Mroteckiego, ks. Wojciecha Cierniaka oraz homilią wygłoszoną przez ks. Leonarda Polleya, Proboszcza Parafii w Orlu. Po mszy świętej wszyscy zebrani przeszli na plac przed szkołą, gdzie odśpiewali hymn. Na uroczystość przybyli m. in. radni sejmiku wojewódzkiego: Silvana Oczkowska, Lucyna Andrysiak. Marek Witkowski, Starosta Nakielski Tadeusz Sobol, Przewodniczący Rady Miejskiej w Mroczy Romuald Rosiński, Sekretarz Komitetu Ochronu Pamięci Walk i Męczeństwa Województwa Kujawsko-Pomorskiego Mieszko Klawikowski, członek Zespołu ds. Miejsc Pamięci Narodowej KujawskoPomorskiego Urzędu Wojewódzkiego Lidia Dąbrowska, przedstawiciele Związku Kombatantów RP w Mroczy, dyrektorzy szkół Gminy Mrocza wraz ze sztandarami, nauczyciele i uczniowie Szkoły Podstawowej w Witosławiu oraz mieszkańcy Witosławia. W czasie uroczystości sztandar Związku Kombatantów RP w Mroczy został udekorowany złotym medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. Uczniowie klasy VI pod przewodnictwem Barbary Dzięcioł przedstawili montaż słowno-muzyczny. Po posadzeniu, dąb został poświęcony przez ks. Wojciecha Cierniaka. Organizatorami uroczystości byli: Prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 koło w Mroczy mjr. Jarosław Odrobiński, Dyrektor Szkoły Podstawowej w Witosławiu Jarosław Schulz orazi ks. Leonard Polley - Proboszcz Parafii p.w. Św. Macieja w Orlu. Wartę i asystę honorową wystawiła Jednostka Ratownictwa Medycznego w Kowalewku.”

unijnym Podnoszenie osiągnięć edukacyjnych uczniów szkół podstawowych województwa kujawsko-pomorskiego.82 Bardzo oryginalną imprezą były Sadzonki Benedyktyńskie.83 W 2004 r. Szkoła została uhonorowana Statuetką Króla Jagiełły.84 Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Kosowie Niepubliczna Szkoła Podstawowa w Kosowie,85 utworzona w 2003 r. staraniem mieszkańców, miała być – i jest – alternatywą dla większych szkół w Mroczy i Nakle nad Notecią.86

82

Strona internetowa SP w Witosławiu www.spwitoslaw.q4.pl. W roku szk. 2011-2012 w SP w Witosławiu miały miejsce m.in. następujące wydarzenia: obchody Dnia Dziecka, Turniej Bezpieczeństwa w Ruchu Drogowym, spotkanie z żołnierzami 4 Bydgoskiego Pułku Dowodzenia, posadzenie Katyńskiego Dębu Pamięci, Dzień otwartych koszar, Kiermasz Wielkanocny, spektakl krakowskiego teatru Moralitet, powitanie wiosny, obchody Dnia św. Patryka, Bal przebierańców, zajęcia profilaktyczne przeprowadzone przez policjantów, jasełka, świąteczne kolędowanie, mikołajki, andrzejki, spotkanie ze strażnikiem miejskim, cykl wycieczek Ciekawscy żyją mądrzej. 83 Ze strony internetowej SP w Witosławiu www.spwitoslaw.q4.pl: „Dnia 15 maja [2008 r. – przyp. RR] w Szkole Podstawowej w Witosławiu miało miejsce niecodzienne wydarzenie – sadzenie czterech wyjątkowych drzewek : „Sosny Taborskiej i Piskiej” i „Świerku Istebańskiego” .Sadzonki te wyhodowane zostały w Nadleśnictwie Jabłonna z nasion pobłogosławionych przez Papieża Benedykta XVI, podczas Mszy Świętej na Placu Piłsudskiego w Warszawie 26 maja 2006 roku, w czasie przebiegu pierwszej pielgrzymki Ojca Świętego do Polski. Na uroczystość do szkoły została zaproszona Rada Rodziców, ks. Leonard Polley oraz p. leśniczy Robert Domański. Spotkanie krótką przemową rozpoczął Dyrektor Szkoły p. Jarosław Schulz, a następnie Duszpasterz przybliżył nam sens duchowy tej inauguracji i uświadomił, jaką wartość ma życie. Te małe drzewka, rosnące, rozwijające się, mogą symbolizować człowieka, który podobnie jak one narażony jest na liczne niebezpieczeństwa ze strony ludzi, łamiących Przykazania Boże. Ksiądz każdemu drzewku nadał imię i wyjaśnił jego pochodzenie. Następnie pan leśniczy Robert Domański opowiedział nam o przyrodniczej drodze drzewek i zaświadczył o ich cennym pochodzeniu. W swojej wypowiedzi zawarł także informacje o akcjach sadzenia drzewek i wartości lasu jako ważnego elementu środowiska naturalnego, o które musimy się troszczyć. Po tej części nastąpił punkt kulminacyjny naszego spotkania, czyli dokonano aktu posadzenia roślinek. Pierwsze drzewko, któremu nadano imię „Benedykt”, (nie musimy tłumaczyć dlaczego ) zostało wkopane przez ks. Leonarda Polleya, następne „Maciej”, pochodzące od imienia patrona naszej parafii posadził Pan Leśniczy. Drzewku zasadzonemu przez Pana Dyrektora Szkoły nadano imię „Michał”, od św. Michała Archanioła, który w chrześcijańskiej tradycji jest pierwszym i najważniejszym spośród aniołów. Ostatnim drzewkiem o imieniu „Adam”, nadanym na cześć naszego patrona szkoły Adama Mickiewicza, zajął się przedstawiciel Samorządu Uczniowskiego Marcin Malak. Wydarzenie zostało udokumentowane przez nadleśnictwo pamiątkową notatką, podpisaną przez świadków uroczystości, którą wraz z kopią „certyfikatu” o pochodzeniu, umieszczono w ozdobnej, zalakowanej butelce i zakopano w pobliżu sosny. Miejsce to oznaczono okolicznościową tabliczką, która przypominać nam ma o tym wydarzeniu. 84 Rejestr Nagrody Honorowej Burmistrza Miasta i Gminy Mrocza pn. „Statuetka Króla Jagiełły”, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. 85 86

Patrz załącznik: Dyrekcja i nauczyciele Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Kosowie w latach 2003-2012.

Ze strony internetowej NSP w Kosowie www.kosowo.internetdsl.plp: 25 lipca 2003 rok: Najważniejsza chwila dla naszej szkoły!!! Podpisaliśmy akt, który upoważnia nas do prowadzenia: "Niepublicznej Szkoły Podstawowej Stowarzyszenia "KMK KOS" w Kosowie". To dzięki wspaniałej pracy całej społeczności Kosowa, Modrakowa oraz Koziej Góry. A przede wszystkim: prezesowi Stanisławowi Guzkowi, v-ce prezesowi Januszowi Haymanowi, Piotrowi Różańskiemu. 10 lipca 2003 rok: Na terenie szkoły zastaliśmy chaszcze, zielsko, ale w masie siła. Do pracy przystąpiła cała społeczność Kosowa, Modrakowa oraz Koziej Góry, przede wszystkim rodzice przyszłych uczniów szkoły. Już po kilku godzinach widać był efekty, a po pracy nadszedł czas na zasłużony posiłek. 15 listopada 2003 rok: Tego dnia nastąpiła bardzo ważna chwila dla społeczności szkolnej, jej uroczyste otwarcie. Było wielu zaproszonych gości, min. Starosta Nakielski; Prezes Stowarzyszenia "Żakuś"; Dyrektor Gminnego Zespołu Obsługi Oświaty; Dyrektor Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Anielinach i wielu innych. Po uroczystościach nastąpiły pamiątkowe wpisy do kroniki szkolnej.

Placówki tego typu funkcjonują również w Anielinach i Olszewce. Wg przyjętych założeń statutowych oddział klasowy może liczyć nie więcej niż 12 uczniów. Szkoła obecnie prowadzi efektywne działania wychowawczo-edukacyjno-opiekuńcze, dobrze przygotowując uczniów do dalszej nauki na poziomie gimnazjum.87 W 2009 r. podejmowała gości z Unii Europejskiej, prezentując problematykę związaną z działalnością niepublicznych placówek oświatowych.88 Działalność kulturalna Ogólnie pojętą promocją gminy zajmuje się przede wszystkim Referatu Obsługi Administracyjnej i Promocji (nazwa obecna) Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy. Przez wiele lat kierował nim Andrzej Musiał, w kolejnych latach Agnieszka Dulińska oraz Joanna Murawiec. Ale działania promocyjne zostały wpisane również w zakres pracy placówek kulturalnych. Na przełomie kilku ostatnich dziesięcioleci uwidoczniła się ewolucja gminnej struktury kulturalnej. W 1974 r. powstał Ośrodek Kultury w Mroczy z siedzibą przy ulicy Śluzowej. W 1977 r. oddano do użytku Wiejski Dom Kultury w Witosławiu, poddany gruntownemu remontowi i modernizacji w 2007 r.89 Obecnie Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Mroczy tworzą: Dom Kultury w Mroczy przy ulicy Śluzowej (sekcje: muzyczna, plastyczna, teatralna, szachowa i taneczna), Wiejski Dom Kultury w Witosławiu z Ogniskiem Przedszkolnym Wesołe Misie, Ośrodek Hotelowo-Rekreacyjny ze stadionem miejskim oraz Ośrodek Przygotowań Olimpijskich, oba mieszczące się przy ul. Sportowej w Mroczy. Do tego należy dodać

Wrzesień 2005 rok: Nasza szkoła przechodzi gruntowny remont. W ramach prac dokonano ocieplenia i wykonano elewacje budynku, wymieniono tez okna. Na budynku szkoły zamieszczono też nazwę nowej szkoły. Pracę szkoły doceniły władze gminne. Z okazji Dnia Edukacji Narodowej burmistrz przekazał nagrodę finansową w wysokości 2 tys. zł. za "właściwe gospodarowanie finansami, co pozwoliło na poprawę wizerunku i warunki pracy". 87 Kronika NSP w Kosowie. Strona internetowa NSP w Kosowie www.kosowo.internetdsl.pl. Uczniowie NSP w Kosowie uczestniczyli w wielu wydarzeniach, m.in.: XI Konkurs Małych Form Teatralnych w Języku Niemieckim w Bydgoszczy, II Gminny Konkurs Ortograficzny dla klas IV - V, konkurs recytatorski "O pióro Jana Brzechwy", III Festiwal Piosenki Żeglarskiej, konkurs plastyczny "Inwazja Aniołów", coroczne wyjazdy do Murzesichle, Powiatowy Konkurs Recytatorski w Języku Niemieckim, Powiatowy Konkurs Kulturoznawczy "Landeskunde". 88 Kronika NSP w Kosowie. Ze strony internetowej NSP w Kosowie www.kosowo.internetdsl.pl: 17 kwietnia przedstawiciele szkół z Hiszpanii, Belgii, Czech, Włoch, Słowenii oraz Polski spotkali się ze społecznością szkolną w Kosowie. Wśród zaproszonych osób był burmistrz MiG Mrocza Wiesław Gozdek oraz prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju i Integracji Środowiska Wiejskiego Sołectwa "KMK KOS" Kosowo Stanisław Guzek. Goście na przykładzie naszej szkoły poznawali tajniki edukacji w małych polskich szkołach prowadzonych przez stowarzyszenia W trakcie spotkania opowiadaliśmy o historii szkoły, pracy jej samorządu oraz organizacji zajęć, rozpoznawaliśmy podobieństwa i różnice w zakresie strategii edukacyjnych w krajach UE. Spotkanie przebiegało w miłej i serdecznej atmosferze Wszystko to było możliwe dzięki zgranej akcji nauczycieli, uczniów oraz rodziców. 89 Sprawozdanie z zakresu inwestycji…, op. cit. Poddany gruntownemu remontowi i modernizacji w 2007 r.

świetlice wiejskie w Białowieży, Drążnie, Drzewianowie, Izabeli, Jeziorkach Zabartowskich, Kaźmierzewie, Krukówku, Rościminie, Samsieczynku, Wielu.90 Na początku lat 90. dyrektorem Gminnego Ośrodka Kultury był Janusz Czubak, w kolejnych latach Andrzej Brzóska, od 2005 r. funkcję tę pełni Kamila Łączna91. Pracę instruktorską prowadzą: Andrzej Brzóska (plastyka), Karolina Kubicka (taniec narodowy), Edward Kulski (szachy), Justyna Misterkiewicz-Hamowska (teatr), Magdalena Murach (kierownik Wiejskiego Domu Kultury w Witosławiu), Dorota Sobieszczyk (Ognisko Przedszkolne w Witosławiu). Oferta kulturalna MGOKiR w Mroczy była systematycznie wzbogacano. W ostatnich kilku latach program roczny został ustabilizowany, zawiera wiele imprez masowych o charakterze typowo rozrywkowym, edukacyjnym, regionalnym.92 Ponadto MGOKiR, współpracując ze

90

Sprawozdanie Budynki w zarządzie Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy. MiejskoGminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Mroczy. 91 Ze strony internetowej MGOKiR Mrocza www.mgokir: W jednym z wywiadów dyrektor Kamila Łączna powiedziała: „ (…) Funkcję Dyrektora Miejsko —Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy pełnię z pasji do kultury, z szczerego zamiłowania jej wszelkich form oraz sympatii do ludzi. (…) Postanowiłam podjąć wyzwanie poprowadzenia MGOKiR w Mroczy poniekąd za sprawą ówczesnego jej dyrektora. Na różnych spotkaniach animatorów kultury wymienialiśmy się doświadczeniami. Tak to się zaczęło. Jeśli ma się pasję i predyspozycje, to nic nie stoi na przeszkodzie, by podejmować kolejne wyzwania zawodowe. W dzisiejszym świecie trzeba być otwartym na nowe doświadczenia, ambitnie dążyć do celów, dążyć do samorealizacji z myślą o wspólnych sukcesach — bo przecież miarą mojej satysfakcji jest zadowolenie z oferty kulturalnej jej odbiorców w gminie (…). Najbardziej mnie cieszy reaktywacja Wiejskiego Domu Kultury w Witosławiu, który jest naszą filią. To taka gminna perełka” Dumna jestem z wielu form działalności kulturalnej na jej terenie. W Witosławiu organizujemy wspaniałe imprezy. Sławą owiane są, można powiedzieć, Witosławskie Impresje Ludowe. Godne zauważenia są coroczne Dożynki Gminne. Zachęcam wszystkich do przybycia na Regaty Smoczych Łodzi. Wspaniałą okazała się inicjatywa odnawiania najstarszych tradycji ludowych. Świetnie smakuje Śniadanie Wielkanocne „po staropolsku”, w oprawie dawnej, wiejskiej izby (…). Młodzież ma wiele ciekawych zainteresowań. Chętnie rozwija pasje w domu kultury. Często uczestnicy zajęć zachęcają kolegów do podobnych działań, dzięki czemu coraz więcej osób uczęszcza na różne koła. (…) Robimy wszystko, by pozyskiwać fundusze unijne na realizację wielu projektów związanych z organizacją kultury w gminie oraz poprawy warunków pracy tak dzieci, jak i ich instruktorów. Wiele zależy od pomocy ze strony władz. Cieszymy się, że w planach, dotyczących Miasta i Gminy Mrocza, na jednym z pierwszych miejsc plasuje się projekt przebudowy domu kultury (…). Zapraszamy dzieci i młodzież uzdolnioną muzycznie na zajęcia p. Joanny Soja — Tońskiej. Artystyczne dusze, uzdolnione plastycznie, chętnie pod swoje skrzydła przyjmie p. A. Brzóska. Jeśli odkryjecie któregoś dnia w sobie talent aktorski, bądź kabaretowy, zachęcamy do wzięcia udziału w kole teatralno-kabaretowym, prowadzonym przez p. J. Misterkiewicz-Hamowską. Aktywni fizycznie mogą pograć w tenisa, a ci, którzy wolą wysiłek intelektualny, w szachy. W Wiejskim Domu Kultury w Witosławiu działa Zespół Tańca Narodowego, prowadzony przez p. K. Kubicką. W ofercie mroteckiej są też zajęcia tańca nowoczesnego. Imprezy ubarwiają śpiewem często nasze Mroczanki oraz Ale Babki. Życzyłabym sobie w przyszłości powołać do działania koło dziennikarskie. Moim marzeniem jest, by na terenie domu kultury działał młodzieżowy zespół muzyczny. Realizacji tych oczekiwań towarzyszy długotrwały proces, wynikający z konieczności spełnienia warunków umożliwiających zaistnienie omówionych komórek (…).” [W 2012 r. w Domu Kultury w Mroczy rozpoczął działalność zespół muzyczny pod opieką Karola Koziela – przyp. RR]. 92 Kalendarz imprez, MGOKiR Mrocza. Strona internetowa www.mgokir.pl/kalendarz. Patrz załącznik: MGOKiR – Inspiracje Artystyczne.

starostwem powiatowym, z wieloma organizacjami z Bydgoszczy93 i okolicznych gmin, prowadzi szeroką akcję promowania gminy.94 Do historii gminy przejdzie zapewne, transmitowane przez telewizję krajową, powitanie braci Zielińskich po ich powrocie z Igrzysk Olimpijskich w Londynie.95 Warto także podkreślić współpracę z partnerską gminą Lindern.96 93

Ze strony internetowej Kultura + www.mgokir.pl: 21 września w Wiejskim Domu Kultury w Witosławiu odbyło się „Regionalnego Forum Kultury”. Organizatorami Forum byli: Stolik Kultura Regionu- ciało społeczne, Miejsko- Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji w Mroczy, Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy, Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, Regionalne Obserwatorium Kultury w Bydgoszczy. Celem w/w spotkania jest aktywizacja i integracja środowisk animatorów kultury, artystów, władz lokalnych wokół wspólnej idei – stworzenia regionalnej strategii kultury, określenie kondycji kultury regionu w wymiarze tożsamość i współpracy regionalnej oraz promocja kultury wśród mieszkańców jako ważnego elementu życia społecznego. Wyższą Szkołę Gospodarki reprezentował profesor Marek Chamot oraz pan Karol Zamojski. Miasto Bydgoszcz reprezentowała dyrektor Biura Kultury pani Magdalena Zdończyk, Miejskie Centrum Kultury – pani Marzena Matowska. Uczestnikami forum byli dyrektorzy ośrodków kultury z Kcyni, Osielska, Sępólna Kraj., Nakła n. Not. oraz Nowego nad Wisłą. W spotkaniu uczestniczyli również przedstawiciele stowarzyszeń działających w Chełmnie- Stowarzyszenie Kultury Ludowej oraz Fundacja Dialogu Kultur im. Jakuba Kolasa w Chełmnie.Stowarzyszenie Polsko – Niemieckie w Bydgoszczy reprezentowali: prezes – Stanisław Puls oraz sekretarz – Danuta Kucik Gminę Mroczę reprezentował Przewodniczący Rady Miejskiej w Mroczy – pan Romuald Rosiński, pani Kamila Łączna – dyrektor Miejsko – Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy, pan Andrzej Brzóska – przewodniczący Komisji Oświaty i Polityki Społecznej Rady Miejskiej w Mroczy, przewodnicząca KGW Mroczapani Renata Bolka, przewodnicząca Stowarzyszenia Na Rzecz Wsi Drzewianowo – pani Agnieszka Delestowicz, sektetarz Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 – pani Maria Nowacka, Zastępca dyrektora Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mroczy – pani Hanna Stanecka, przewodniczący Osiedla nr 2 Stare Miasto w Mroczy – pan Marek Kowalkowski. Podczas debaty wypracowano następujące wnioski: - budowanie regionalnych więzi kulturalnych, - wykorzystanie potencjału oddolnego - zidentyfikowanie kultury na poziomie lokalnym i regionalnym (remanent kultury) - łączenie się stowarzyszeń regionu - zorganizowanie forum kultury na poziomie lokalnym w poszczególnych gminach. 94 Patrz załącznik: Kalendarium imprez i wydarzeń w 2013 r. z okazji 620-lecia nadania praw miejskich miastu Mrocza. 95 Ze strony internetowej Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy www.mrocza.pl: „Wczoraj, 9 sierpnia br. [2012 r. – przyp. RR] mieszkańcy Miasta i Gminy Mrocza powitali swoich Olimpijczyków, tj. Adriana Zielińskiego – Mistrza Olimpijskiego w podnoszeniu ciężarów w kategorii wagowej do 85 kg podczas XXX Letnich Igrzysk Olimpijskich - Londyn 2012 oraz Tomasza Zielińskiego – 9 miejsce w kategorii wagowej do 94 kg. Prosto z lotniska w Warszawie nasi bohaterowie pojechali do Nakła nad Notecią, gdzie czekali na nich motocykliści sekcji motocyklowej KZR- LOK „Nadnoteckie Sokoły” oraz mieszkańcy Nakła. Tam udzielili pierwszych po powrocie wywiadów i rozdali autografy. Starosta Powiatu Nakielskiego - Tadeusz Sobol powitał olimpijczyków, trenera- Jerzego Śliwińskiego oraz Prezesa MGLKG „Tarpan” Mrocza- Henryka Szynala i złożył im gratulacje. Następnie Adrian oraz Tomasz Zielińscy, Jerzy Śliwiński oraz Henryk Szynal wsiedli do czekającego na nich odkrytegosamochodu marki cadillac z Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy i w asyście motocyklistów przejechali ulicami Nakła do Mroczy. W Mroczy zgromadzeni mieszkańcy oraz sympatycy podnoszenia ciężarów z regionu od godz. 18.30 oczekiwali na naszych Olimpijczyków. W tym czasie powróciliśmy do pięknych chwil zdobycia złotego medalu przez Adriana Zielińskiego wyświetlanych na telebimie. Była także możliwość obejrzenia nagranego specjalnie na tę okazję filmu o historii podnoszenia ciężarów w Mroczy. Zaprezentowany został pokaz gołębi przez Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych. Czas oczekiwania uświetniła także swoim występem Orkiestra Wojskowa z Bydgoszczy, która zagrała również na przywitanie Olimpijczyków. Na Stadionie Miejskim w Mroczy czekali już rodzice - Urszula i Zbigniew Zielińscy, babcia- Natalia Zielińska, licznie zgromadzeni mieszkańcy oraz zaproszeni goście. Ciężarowców, trenera oraz Prezesa powitał Burmistrz Miasta i Gminy Mrocza - Leszek Klesiński. Gratulacje oraz życzenia złożyli również przybyli goście m.in.: Radosław Sikorski-Minister Spraw Zagranicznych, Iwona Kozłowska i Teresa Piotrowska- Posłanki na Sejm RP, Ewa Mes - Wojewoda Kujawsko- Pomorski, Silvana Oczkowska i Lucyna Andrysiak - Radne Sejmiku Wo-

MGOKiR, dotowany przez UMIG w Mroczy, pozyskuje dodatkowe środki finansowe z działalności gospodarczej oraz licznych projektów, m.in: Animacje przyrodnicze z ODR Minikowo oraz MGOKiR Mrocza, Ciąg dalszy Artystycznej Podróży…, Melodia Przyszłości – etap końcowy realizacji projektu z MKiDN, Nasza świetlica , naszą szansą w Gminie Mrocza, Dofinansowanie z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, Dofinansowanie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.97 Budżet MGOkiR w Mroczy w latach 2000-2010 ( w zł)98 Rok

Dotacja UMiG

Dochody wła-

W tym środki

sne

unijne

ogółem 2000

260040

-

-

2001

162070

15837

-

2002

174500

20542

-

2003

140000

22513

-

2004

155000

33561

-

2005

212000

39817

-

2006

434000

81294

38791

2007

528000

92750

18741

jewództwa Kujawsko- Pomorskiego, Marek Witkowski – Radny Sejmiku Województwa Kujawsko- Pomorskiego, Krzysztof Sikora -Prezydent Wyższej Szkoły Gospodarki w Bydgoszczy, której studentem jest Adrian, Andrzej Kinderman- Wicestarosta Powiatu Nakielskiego,Piotr Kalamon- Zastępca Burmistrza Miasta i Gminy w Nakle nad Notecią,Katarzyna Łukaszczyk - Sekretarz Gminy Sadki, Romuald Rosiński-Przewodniczący Rady Miejskiej w Mroczy, Marek Bieliński - Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Nakle nad Notecią, Alicja Huczyńska - Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Koronowie, Piotr Marosz -Dyrektor Banku Spółdzielczego w Koronowie oddział Mrocza, Henryk Szynal - Prezes MGLKS „Tarpan” Mrocza wraz z Zarządem, ks. Wojciech Cierniak- Proboszcz parafii pw. św. Mikołaja w Mroczy, Jarosław Schulz- członek Zarządu Powiatu Nakielskiego. Nie zabrakło również Skarbnik Miasta i Gminy Mrocza- Bożeny Brzezińskiej, Sekretarza Miasta i Gminy Mrocza- Stefana Kubickiego oraz Dyrektor Miejsko- Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy- Kamili Łącznej. Dumni mieszkańcy Gminy Mrocza owacyjnie przyjęli swoich Olimpijczyków. Często skandowali znane już chyba wszystkim hasło sprzed dwóch lat „Adrianowi z Mroczy nikt na świecie nie podskoczy”. Adrian i Tomasz Zielińscy podziękowali za przyjęcie i uroczyste powitanie. Cierpliwie rozdawali mieszkańcom pamiątkowe zdjęcia z autografami. Na zakończenie„Mroczanki” odśpiewały specjalnie przygotowane piosenki na cześć naszych sportowców, a niebo rozświetlił efektowny pokaz sztucznych ogni.” 96 Ze strony internetowej Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy www.mrocza.pl: W dniach 23-26 maja w Gminie Mrocza gościła 8-osobowa delegacja z partnerskiej Gminy Lindern w Niemczech. W piątek 23 maja br. goście z Burmistrzem Lindern Rainerem Rauchem zwiedzali Muzeum im. L. Wyczółkowskiego i Stare Miasto w Bydgoszczy, w sobotę pałac w Lubostroniu i Toruń, po czym wysłuchali koncertu muzyki Brahmsa w Dworze Artura w Toruniu. Zasadniczym celem wizyty był udział w wystawie prac artystów nieprofesjonalnych z Niemiec i Polski. Wernisaż odbył się w Wiejskim Domu Kultury w Witosławiu, gdzie wystawione zostały prace Pani Marii Einhaus z Niemiec, Pana Andrzeja Brzóski, Pana Arkadiusza Jasińskiego i Pana Łukasza Płotkowskiego z Polski. Otwarcie imprezy odbyło się o godz. 14.00. Po powitaniu gości i przemówieniach Burmistrza Miasta i Gminy Mrocza Wiesława Gozdka oraz Burmistrza Lindern Rainera Raucha głos zabrał Pan Łukasz Płotkowski, który pokrótce zaprezentował twórczość ww. artystów. Impreza uzyskała dofinansowanie z Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej w Warszawie. 97 Strona MGOKiR w Mroczy www.mgokir.pl. 98 Sprawozdanie Budżet Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy w latach 1990-2010. Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury i Rekreacji.

2008

665000

129195

33704

2009

810000

121790

25931

2010

1206500

804510

30000

Na polu kultury gminę promują także twórcy niezależni: Andrzej Brzóska99, Irena Olender100, Tadeusz Cwynar101, Romuald Rosiński102. Z gminą Mroczą związany był także Tadeusz Samselski, autor wydanej w 1995 r. powieści „W dymach pożogi”, realistycznej i wzruszającej historii rodziny chłopskiej z okolic Mroczy, ciężko doświadczonej przeżyciami okresu II wojny światowej. 103

Biblioteki Biblioteka Publiczna w Mroczy przechodziła różne dzieje organizacyjne. Do 1996 r. funkcjonowała w strukturze UMiG w Mroczy, od 1997 podlegała MGOKiR, od 1 stycznia 2009 r.

99

„Andrzej Brzóska – rzeźbiarz, tworzy w kamieniu. Tajniki artystycznego rzemiosła zgłębiał u Stanisława Horno-Popawskiego i Aleksandra Dętkosia. Stałym motywem jego twórczości jest natura. Swoją twórczość prezentował na około 30 wystawach, z czego dwie odbyły się w Niemczech. Dane wg: Kamil Rosiński, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013 r. 100 Irena Olender – jej prace to pieczołowicie wykonane hafciarskie reprodukcje słynnych obrazów, m.in. Vincenta van Gogha, Józefa Chełmońskiego, ale także motywy religijne i roślinne. Były eksponowane na licznych wystawach, m.in. w Muzeum Ziemi Nakielskiej. Dane wg: Kamil Rosiński, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013 r. 101 Tadeusz Cwynar – rzeźbiarz, pochodzi z Kresów. Jego technika artystyczna to rzeźba w korzeniach drzew i płaskorzeźby. Wystawiał prace na wielu wystawach, także za granicą. Dane wg: Kamil Rosiński, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013 r. Warto tu podać zupełnie zapomniane nazwisko z terenu dzisiejszej gminy Mroczy:: ok. 1908 r. w Mroczy, w robotniczej rodzinie katolickiej Jana i Konstancji z Konczalów urodził się Piotr Janicki. Już w młodości zasłynął jako utalentowany rzeźbiarz-samouk, ale z powodu ubóstwa nie mógł zdobyć wykształcenia. Osiągnąwszy pełnoletność, przeniósł się do Bydgoszczy, gdzie podjął pracę w Fabryce Mebli Artystycznych. Zmarł 3.05.1935 r. Z jego licznych prac zachowała się jedynie figura harmonisty-inwalidy w gipsie: Podgóreczny J., Niepospolici ludzie Kujaw i Pomorza, Bydgoszcz 1967. 102 Romuald Rosiński – autor tomików poezji „Wołanie przez wiatr”, „Mam tak mało czasu”, monografii „Dzieje polskiej kultury na Krajnie w XIX i XX w.” Laureat ogólnopolskich konkursów literackich - im Jana Krzewniaka oraz „Głosu Nauczycielskiego”. Wielokrotny uczestnik „Międzynarodowych Poboczy”.Od 2006 r. redaktor naczelny Krajeńskiego Kwartalnika Literackiego „Obok”. Dane wg: Kamil Rosiński, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013 r. Jeszcze jedno zupełnie zapomniane nazwisko - dziennikarza polskiego z okresu zaborów: Jeden ze współpracowników „Dziennika Bydgoskiego”, Jan Cywiński, mieszkający w Bydgoszczy znany działacz polskich organizacji, pochodził z Krajny - urodził się 12.11.1873 r. w Witosławiu: Podgóreczny J., Niepospolici ludzie Kujaw i Pomorza, op. cit. 103 Tadeusz Samselski urodził się 12 stycznia 1922 r. w Pecynie (pow. Ostrów Maz.). Gdy miał 3 lata, jego rodzina zamieszkała w Drzewianowie koło Bydgoszczy. W czasie II wojny światowej działał w Związku Walki Zbrojnej w Generalnej Guberni. Zimą 1942 r. został deportowany na roboty do Niemiec. Powrócił do kraju w 1945 r. Ukończył filologię polską w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Warszawie. Podjął pracę jako polonista w szkołach w Mroczy i w Nakle. W latach osiemdziesiątych prowadził aktywną działalność w nauczycielskiej „Solidarności” w Nakle. Na początku lat dziewięćdziesiątych był redaktorem „Wiadomości Krajeńskich” (pseudonim Wincenty Grzela). W 1996 r. ogłosił w „Nakielskim Czasie” cykl Historie i historyjki. Jego felietony drukował również „Tygodnik Nakielski”. W 1994 r. wydał książkę Nakło, Mrocza i Sadki w walce o III Rzeczpospolitą, w 1995 r. powieść W dymach pożogi, a w 1997 r. monografię Żywi i martwi o hitlerowskim obozie Potulice, W 1999 r. opublikował monografię Związku Pszczelarzy Nakło miodem pachnące.

jest instytucją samodzielną. Wieloletnią kadrę biblioteki stanowiły: dyrektor Ewa JakubikRosada, Stefania Młynarczyk, Janina Grochowska. Obecnie dyrektorem jest Grzegorz Okoniewski. W 1990 r. w skład Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej wchodziły: biblioteka dla dorosłych oraz filia dziecięca w Mroczy, filia w Witosławiu, punkty biblioteczne w: Drzewianowie, Wielu, Krukówku, Drążnie, Samsieczynku, Kosowie, Orlu, Rościminie, Izabeli. W następnych latach likwidacji uległy filia dziecięca oraz punkty biblioteczne z wyjątkiem działającego do 2009 r. Wiela. W 1992 r. bibliotekę główną w Mroczy przeniesiono do MiejskoGminnego Ośrodka Kultury. W styczniu 2008 r., po remoncie Wiejskiego Domu Kultury, wznowiła działalność Filia Biblioteczna w Witosławiu.104 W 2004 r. mrotecka biblioteka, realizując projekt Ikonka, otrzymała szerokopasmowe łącze internetowe oraz 3 komputery, a w 2009 r. w ramach Programu Rozwoju Bibliotek wzbogaciła się o kolejne 2 zestawy komputerowe, 2 urządzenia wielofunkcyjne, drukarkę i 2 aparaty fotograficzne.105 W 2009 r. księgozbiór Biblioteki w Mroczy liczył 20831, a w Witosławiu – 11273 woluminów.106 Biblioteka w liczbach107 1990

1995

2000

2005

2009

Czytelnicy

1707

1248

1240

1102

950

Wypożyczenia

30093

22644

26982

19448

19670

Zakup książek

906

422

905

866

655

Ofertę dostępu i popularyzacji książki oraz żywego słowa prowadzą także biblioteki szkolne: Biblioteka Szkoły Podstawowej w Mroczy (wieloletni nauczyciele bibliotekarze: Bożena Hopa, Marlena Rosińska, Bożena Sowińska), w 2003 r. rozszerzona formami pracy do Centrum Informacji Medialnej (nauczyciele bibliotekarze Marlena Rosińska, Justyna Misterkiewicz-Hamowska)108 oraz Biblioteka Gimnazjum w Mroczy (Beata Macieja).109

104

Sprawozdanie z działalności Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Mroczy w latach 1990-2010. Ibidem. W latach 2006-2010 Biblioteka realizowała program Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Promocja Czytelnictwa. W ten sposób pozyskała ponad 30 tys. zł na zakup książek. 106 Ibidem. 107 Ibidem. 108 Ze strony internetowej Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy www.mrocza.pl:: „Stało się tradycją, że w bibliotece Szkoły Podstawowej im. Wojska Polskiego w Mroczy zaproszeni goście czytają dzieciom baśnie. Od kilku już lat odbywa się to w ramach akcji Cała Polska czyta dzieciom, ale 23.11.2012 r. było to wyjątkowe spotkanie, ponieważ nauczyciel bibliotekarz Marlena Rosińska zgłosiła chęć współpracy do Fundacji Cała Polska czyta dzieciom jako koordynator w swojej miejscowości. Tym samym placówka przystąpiła do projektu Czytająca szkoła. 105

Dzięki intensywnej, wychodzącej poza tradycyjne schematy pracy mroteckich bibliotek, czytelnicy – młodsi i starsi – otrzymują łatwy dostęp do książki i czasopisma, głębiej poznają kulturę krajową i regionalną, stosują tradycyjne oraz najnowsze techniki szukania informacji. Świetlice wiejskie powstały z potrzeby społecznej. Mają umożliwić mieszkańcom sołectw zebrania wiejskie i imprezy integracyjnych oraz zapewnić lukę kulturotwórczą, jaka powstała po likwidacji szkół wiejskich. Zarządzane przez MGOKiR, są wykorzystywane przez rady sołeckie, organizacje środowiskowe, osoby prywatne i młodzież. MGOKiR, współpracując z organizacjami i sołectwami, organizuje w nich imprezy dla mieszkańców sołectw i gminy, np: Dzień pełen uśmiechu w Drążnie, Turniej break dance w Drzewianowie, Zajęcia z Doktorem Clownem w Drążnie, Warsztaty Słowa sukcesu w Drzewianowie, obóz integracyjny dla dzieci i młodzieży w Rościminie, Nasza świetlica , naszą szansą w Gminie Mrocza.110

Współpraca z Lindern Poszukiwania zachodnioeuropejskiej gminy partnerskiej dla Mroczy trwały od początku lat dziewięćdziesiątych. Przez półtora roku samorząd mrotecki współpracował pilotażowo ze

W imprezie udział wzięli, pięknie przebrani za postacie z bajek, uczniowie kl.I-III oraz kl.I-III zintegrowanej wraz z wychowawczyniami. Po wysłuchaniu hymnu Fundacji oraz obejrzeniu teledysków nt. „Czytaj dziecku 20 minut dziennie. Codziennie” p. M. Rosińska przedstawiła krótko cele i zadania Fundacji. Uczennice – Jagoda Jasińska z kl.IVb oraz Dominika Piotrowska z kl.Vd zaprezentowały aforyzmy różnych pisarzy dotyczące czytania książek. Następnie baśnie polskie, z tomu U złotego źródła, czytali - Burmistrz Miasta i Gminy Mrocza p. Leszek Klesiński, Przewodniczący Rady Miejskiej p. dr Romuald Rosiński oraz dyrektor szkoły - p.Jolanta Miler i wicedyrektorki- p. A. Głowacka oraz p. A. Klebs. Na zakończenie goście częstowali dzieci przyniesionymi przez siebie słodkościami - ze szczególnym wyróżnieniem te w bajkowych strojach. Uczniowie wręczyli róże i specjalne podziękowania czytającym oraz nagrodzili ich gromkimi brawami. Spotkanie sfinalizowało wspólne zdjęcie. Imprezę przygotowały i przeprowadziły nauczycielki bibliotekarki - Marlena Rosińska i Justyna Misterkiewicz- Hamowska. 109 Kronika Szkoły Podstawowej w Mroczy, Kronika Gimnazjum w Mroczy. 110 Ze strony internetowej MGOkiR w Mroczy www.mgokir.pl: Towarzystwo Rozwoju Ziemi Mroteckiej w partnerstwie z Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Kultury i Rekreacji w Mroczy zrealizowało projekt pt: ” Nasza świetlica – naszą szansą w Gminie Mrocza/etap II „ w ramach konkursu Powiatowa Odnowa Wsi z dotacji Powiatu Nakielskiego. Tegoroczny II etap projektu był kontynuacją projektu z ubiegłego roku, przeprowadzonego w okresie 1.03-31.08.2011r. W ramach projektu etapu II zakupiono sprzęt sportowy dla kolejnych świetlic wiejskich z terenu Gminy Mrocza: piłki, gry planszowe, stoły do pingponga, piłkarzyki, chusty animacyjne, wyposażenie do przeprowadzenia gier sportowo-zespołowych, skakanki, minikosz. Zakupiony sprzęt otrzymało 6 świetlic wiejskich : Kaźmierzewo, Matyldzin, Wyrza, Witosław, Izabela, Jeziorki Zabartowskie. Poprzez zakup wyposażenia sportowego gospodarze świetlic wiejskich wypełniali nadmiar wolnego czasu, integrowali środowisko wiejskie w sposób miły i pożyteczny. W czasie realizacji projektu odbył się I Turniej Tenisa Stołowego o Puchar Burmistrza Gminy Mrocza, który spotkał się z dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców gminy Mrocza. W ramach środków własnych sołtysi wraz z mieszkańcami poszczególnych sołectw obsadzali zielenią teren wokół świetlic wiejskich.

szwedzką gminą Grums111, prowadzono rozmowy z przedstawicielami hiszpańskiego miasta Sewilla, jednak ostatecznie działania integracyjne zakończyły się fiaskiem. W roku 2002 nawiązano kontakty z niemiecką gminą Lindern. W listopadzie przedstawiciele Mroczy gościli w Lindern112, w marcu 2003 r. nastąpiła rewizyta. Zaczęły się nieformalne jeszcze spotkania sportowców, chórów, przedstawicieli środowisk szkolnych, organizacji, itp. Współpracę sformalizowano na sesji rady Miejskiej 30 stycznia 2004 r. podjęciem uchwały o nawiązaniu współpracy partnerskiej między gminami Mroczą i Lindern.113 1 maja 2004 r. na festynie wspólnie świętowano przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Okazja dla mroczan była podwójna, ponieważ Mrocza zajęła III miejsce w zorganizowanym przez Urząd Marszałkowski konkursie Miasta Europy. 12 września 2004 r. w Lindern burmistrzowie Wiesław Gozdek (Mrocza), Rainer Rauch (Lindern) oraz dyrektorzy szkół Danuta Radecka-Dubiel, Josef Gäbken podpisali dokumenty o nawiązaniu samorządowej oraz oświatowej współpracy partnerskiej między gminami. 25 września 2004 r. przedstawiciele Lindern podpisali polską wersję Dokumentu Partnerstwa.114 Współpraca systematycznie i efektywnie trwa do dziś. Jej płaszczyzny to: wymiana młodzieży i kadry nauczycielskiej (stały kontakt listowny oraz za pomocą internetu), wymiana przedstawicieli stowarzyszeń (sport, chóry, Ochotnicza Straż Pożarna), współpraca przedstawicieli biznesu, wymiana przedstawicieli i pracowników urzędów, wzajemne wizyty prywatne, współpraca rolników, porady prawne przy kontaktach z firmą niemiecką, pisanie projektów na pokrycie kosztów wymiany młodzieży. Wspólne przedsięwzięcia to np: obchody przyjęcia Polski do UE, występy chórów, uczestniczenie w Światowych Dniach Młodzieży w Kolonii w Niemczech wraz z pobytem polskiej młodzieży w rodzinach katolickich w Lindern, wspólne uczestnictwo w ważnych wydarzeniach dla obydwu społeczności, wydawanie materiałów informacyjnych w języku partnera (foldery, strony www, BIP, itp.). 115 Chronologię skonkretyzowanych działań zawiera załącznik Partnerstwo i współpraca Mrocza-Lindern.

4. Ruch społecznikowski

111

Np. Mrocza wygrała z młodymi Szwedami w międzyuczniowskim internetowym meczu szachowym. Rolnicza gmina w Dolnej Saksonii, powiat Cloppenburg, powierzchnia 65 km kw., 5 tys. mieszkańców. 113 Uchwała nr XV/5/185/04. Niemcy przyjęli podobną uchwałę w lipcu 2004 r. 114 Agnieszka Kowalska, Monografia Mroczy po przełomie ustrojowym. Lata 1990-2007, praca magisterska, promotor prof. dr hab. Andrzej Kolonder, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Mydgoszczy, 2008 r., folder Miasto i Gmina Mrocza, red. K. Łukaszczyk, J. Murawiec, A. Musiał, P. Splitt, Mrocza 2005 r. 115 Strona internetowa www.mrocza.pl. 112

Ochotnicza Straż Pożarna RP Największą organizacją o charakterze społecznikowskiej w gminie jest Ochotnicza Straż Pożarna116, która uczestniczy w akcjach ratowniczych podczas pożarów i innych klęsk, prowadzi profilaktyczną przeciwpożarową, współdziała w systemie obrony cywilnej, rozwija wśród członków OSP zainteresowania w dziedzinie kultury, oświaty i sportu, organizuje młodzieżowe oraz kobiece drużyny OSP. 117 Na mocy nowych przepisów z lat 1989-1991 dawny Związek Ochotniczych Straży Pożarnych przyjął nowy statut i nazwę Związek Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej. Należy jednak podkreślić, że straż pożarna w gminie Mrocza ma bogatą tradycję. 13 września 2008 r. jednostka w Drzewianowie uroczyście obchodziła 125-lecie działalności, 13 sierpnia 2005 r. jednostka w Mroczy – 100-lecie, 16 czerwca 2007 r. jednostka w Wielu – 85lecie, 10 września 1998 r. jednostka w Rościminie – 50-lecie, 13 sierpnia 2009 r. Oddział Miejsko-Gminny Związku OSPRP – 35-lecie.118 W gminie Mroczy po roku 1989 swoje statuty zarejestrowało 11 jednostek: Mrocza, Drzewianowo, Kosowo, Rościmin, Samsieczynek, Wiele oraz zakładowe: Drążno, Modrakowo, Ostrowo, Rajgród, Witosław. Do 1993 r. przestały działać jednostki zakładowe w Modrakowie i Ostrowie, a mienie jednostek w Witosławiu, Drążnie i Rajgrodzie zostało skomunalizowane, tym samym na kilka lat ustabilizowała się liczba 9 jednostek finansowanych z budżetu gminy. We wrześniu 2000 r. rozwiązano jednostkę w Rajgrodzie. Gmina w miarę możliwości poszerza i modernizuje infrastrukturę oraz wyposażenie OSP. 20 lipca 1996 r. nowo wybudowaną remizę otrzymała OSP w Samsieczynku, 21 czerwca 1997 jednostka w Wielu – samochód gaśniczy, 10 września 1998 r. jednostka w Rościminie – remizę po remoncie i samochód, w październiku 2001 r. jednostka w Witosławiu – remizę, 19 czerwca 2005 r. jednostka w Kosowie – nowo wybudowaną remizę, 20 kwietnia 2007 r. jednostka w Mroczy – nowoczesny samochód gaśniczy Mercedes-Benz, 16 kwietnia jednostka w Mroczy – samochód pożarniczy przekazany przez niemiecką gminę partnerską Lindern, 13 września 2008 r. – jednostka w Drzewianowie – odrestaurowaną remizę. Od 2000 r. wszystkie jednostki dysponują samochodami pożarniczymi. 10 lipca 1999 r. uroczyście nadano sztandar jednostce drzewianowskiej. Od 2011 r., dzięki staraniom komendanta miejsko-

116

Patrz załącznik: Członkowie funkcyjni Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Mroczy. 117 Patrz załącznik: Członkowie funkcyjni Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Mroczy. 118 Stefan Kubicki, XXXV-lecie Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Mroczy. 1974-2009 r., Mrocza 2009.

gminnego ZOSP RP w Mroczy Leszka Karkosza, Zarządu ZOSP RP w Mroczy oraz wsparciu finansowym społeczności gminy, nowy sztandar posiada jednostka w Mroczy. W roku 2010 w 8 jednostkach OSP gminy Mroczy, wyposażonych w 11 samochodów, działało 263 członków czynnych oraz 14 drużyn młodzieżowych. W 2013 r. – 220 członków zwyczajnych, 9 drużyn seniorów, 15 drużyn młodzieżowych – w tej liczbie 3 drużyny kobiece. Jednostki z Mroczy i Witosławia funkcjonują w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym. Jednostki w Mroczy, Witosławiu, Wielu i Drzewianowie również posiadają radiowy system alarmowania.119 Strażacy wielokrotnie ofiarnie uczestniczyli w akcjach, ratując ludzkie życie i zdrowie oraz dobytek. Komendant gminny Leszek Karkosz do najtragiczniejszych lokalnych katastrof ostatnich lat zaliczył: pożar budynku gospodarczego w Mroczy, w którym zginął człowiek (2008 r.), pożar budynku mieszkalnego w Mroczy (2012 r. – 9 rodzin straciło dach nad głową), pożar chlewni w Krukówku (2012 r. – spłonęło 100 sztuk trzody chlewnej), wielkie pożary zbóż w 2006 r. w Rościminie (ogień ogarnął 40 ha, zagroził zabudowaniom gospodarczym), także w Matyldzinie, Witosławiu czy Krukówku).120 Udział jednostek OSPRP gm. Mrocza w zdarzeniach w latach 2008-2010121 Jednostka

Pożary

Alarmy fałszywe

Miejscowe zagrożenia

2008

2009

2010

2008

2009

2010

2008

2009

2010

Drążno

1

0

0

0

0

0

0

0

0

Drzewianowo

4

6

1

5

1

4

0

0

0

Kosowo

2

3

3

0

2

1

0

0

1

Mrocza

23

28

27

75

50

46

5

0

7

Rościmin

0

1

1

0

0

0

0

0

0

Samsieczynek

1

0

1

0

0

1

0

0

0

Wiele

10

7

10

7

12

11

0

0

1

Witosław

20

11

7

14

13

22

2

0

0

Rejestr zdarzeń wymagających interwencji OSPRP w Mroczy w latach 2008 i 2011122 119

Materiały zjazdowe X Zjazdu Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Mroczy: Sprawozdanie za okres 2006-2010. Projekt „Programu działania Oddziału na kadencję 1011-2015”. 120 Informacja komendanta miejsko-gminnego ZOSP RP Leszka Karkosza, sierpień 2013, dokument: Informacja z ilości zdarzeń zaistniałych na terenie gminy Mrocza (z lat 206-2012). 121 Informacja komendanta miejsko-gminnego ZOSP RP Leszka Karkosza, sierpień 2013 , dokument: Informacja z ilości zdarzeń zaistniałych na terenie gminy Mrocza (z lat 206-2012). 122 Informacja komendanta miejsko-gminnego ZOSP RP Leszka Karkosza, sierpień 2013.

2008

2011

Pożary

23

15

Wypadki drogowe

12

13

Poszukiwania ludzi

2

-

Usuwanie gniazd os i szerszeni

27

-

Usuwanie drzew i konarów

12

4

Usuwanie plam z jezdni

8

1

Zabezpieczenie lądowiska, pomoc pogotowiu

6

2

ratunkowemu Wypompowanie wody

2

5

Czyszczenie rur odwadniających

1

-

Należy podkreślić, że Oddział Miejsko-Gminny ZOSPRP w Mroczy był współorganizatorem lub aktywnym uczestnikiem licznych imprez o zasięgu lokalnym i wojewódzkim.123 W kwietniu 2003 r. Prezydium Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP z prezesem Waldemarem Pawlakiem na czele nadało Zarządowi Miejsko-Gminnemu Związku OSPRP w Mroczy Brązowy Medal za Zasługi dla Pożarnictwa. Kawalerami Złotego Znaku Związku OSPRP (najwyższe odznaczenie w OSP) zostali: Stanisław Idzikowski, Edmund Gałka, Antoni Tajer, Antoni Żurek, Stefan Kubicki, Władysław Śledzik. Ponadto za zasługi dla pożarnictwa nagrodę honorową burmistrza – Statuetkę Króla Władysława Jagiełły otrzymały: OSP Drzewianowo (dwukrotnie), OSP Drążno, OSP Mrocza, Zarząd Oddziału MG ZOSPRP w Mroczy, Julian Kapsa i Benedykt Nowakowski.124 Władze Ochotniczej Straży Pożarnej RP w gminie Mrocza, 2013 r.125 ZWIĄZEK OCHOTNICZYCH STRAŻY POŻARNYCH, ZARZĄD MIEJSKO-GMINNY W MROCZY Prezes: Tomasz Kokoszewski Wiceprezes: Andrzej Brzóska Wiceprezes: Paweł Przybylski

123

Stefan Kubicki, XXXV-lecie Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Mroczy…, op. cit., M.in.: Wojewódzki Przegląd Orkiestr Dętych OSPRP (1993), obchody 600-lecia i 620-lecia Mroczy, Wojewódzkie Zawody Sportowo-Pożarnicze (1995), Rejonowe Zawody Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych (1997, 1998), nadanie sztandaru OSP w Drzewianowie, obchody rocznic istnienia jednostek OSP, poświęcenie upamiętniającego strażaków obelisku na cmentarzy w Drzewianowie, Powiatowe Zawody Sportowo-Pożarnicze (2013), wszystkie ważniejsze uroczystości religijne i patriotyczne. 124 Stefan Kubicki, XXXV-lecie Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Mroczy…, op. cit., Informacja komendanta miejsko-gminnego ZOSP RP Leszka Karkosza, sierpień 2013, strona internetowa UMiG w Mroczy www.Mrocza.pl. 125 Mapa aktywności organizacji pozarządowych i inicjatyw Gminy Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy.

Komendant: Leszek Karkosz Skarbnik: Henryk Gil Sekretarz: Danuta Śledzik Członek: Stefan Kubicki OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W DRĄŻNIE / OSP DRĄŻNO / Prezes: Andrzej Piątkowski Wiceprezes-naczelnik: Wiesław Mróz Wiceprezes: Maciej Rozpłoch Skarbnik: Czesław Rozpłoch Sekretarz: Splitt Waldemar Gospodarz: Zenon Danielewski OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W DRZEWIANOWIE / OSP DRZEWIANOWO / Wiceprezes – naczelnik: Leon Koszewa Wiceprezes - Sekretarz: Paweł Przybylski Skarbnik: Arkadiusz Szalski Gospodarz/ zastepca naczelnika: Karol Koszewa OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W KOSOWIE / OSP KOSOWO / Prezes: Jan Książek Wiceprezes - naczelnik: Kazimierz Urban Sekretarz / Skarbnik – Czesław Kuźniar Z-ca naczelnika: Kamil Książek Gospodarz: Jarosław Opara OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W MROCZY / OSP MROCZA / Prezes: Leszek Karkosz Wiceprezes – naczelnik: Jerzy Siuzdak wiceprezes sekretarz- Tomasz Kokoszewski Z-ca naczelnika: Roman Dembiński Skarbnik: Mariusz Wilczyński Gospodarz – Henryk Gil Członek: Krystian Nowakowski Członek: Tomasz Siuzdak OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W ROŚCIMINIE / OSP ROŚCIMIN / Prezes - Bogdan Chyrchel Wiceprezes – naczelnik: Władysław Chyrchel

Sekretarz : Adam Iciek Skarbnik: Tadeusz Chyrchel OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W SAMSIECZYNKU / OSP SAMSIECZYNEK / Prezes - Tadeusz Baran Wiceprezes – naczelnik: Stanisław Minczyński Z-ca naczelnika: Wojciech Kowalski Sekretarz- Skarbnik: Roman Bednarek Gospodarz: Krzysztof Kowalski OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W WIELU / OSP WIELE / Prezes: Andrzej Śledzik Wiceprezes – Naczelnik: Zdzisław Śledzik Z-ca naczelnika – Adam Szuba Wiceprezes Sekretarz: Danuta Śledzik Skarbnik – Marian Ździebko OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W WITOSŁAWIU / OSP WITOSŁAW / Prezes: Zbigniew Jaczyński Wiceprezes – Naczelnik: Rafał Gaworski Z-ca naczelnika: Mirosław Barabasz Sekretarz: Magdalena Murach Skarbnik: Adam Baranowski

Koła Gospodyń Wiejskich Znaczący dorobek pracy społecznej posiadają działające na terenie mroteckiej gminy Koła Gospodyń Wiejskich. W 2013 r. w 12 kołach działało 213 pań. W latach dziewięćdziesiątych na terenie gminy funkcjonowało kilka kół. Przewodniczącą w tamtych latach była Cecylia Woźniak. KGW współpracowały ze Spółdzielnią Kółek Rolniczych, prężnie działał Ośrodek Nowoczesna Gospodyni. Pod okiem Genowefy Śniegulskiej, przez wiele lat kierującej ONG oraz szyjącej piękne kreacje Danuty Drabik, zorganizowano wiele kursów kroju, szycia i haftu, dziewiarstwa, gotowania i pieczenia.126 Po jakimś czasie, gdy SKR-y zaczęły podupadać i likwidowano ośrodki wspierające działalność Kół Gospodyń, coraz więcej kobiet rezygnowało z członkostwa. Szeregi KGW poważnie się przerzedziły. 126

W Matyldzinie nie było świetlicy większość imprez i spotkań odbywało się w pięknej altanie Honoraty Krzyski.

W latach 2005-2007 przewodniczącą Gminnej Rady KGW w Mroczy była Gabriela Jarecka, zastępcą Cecylia Woźniak, skarbnikiem Janina Grochowska, sekretarzem Ewa Pilarska. W skład Gminnej Rady KGW w Mroczy wchodziły następujące koła: KGW Mrocza, KGW Matyldzin, KGW Witosław, KGW Kaźmierzewo, KGW Wiele, KGW Kosowo, KGW Białowieża.127 Od stycznia 2007 r. funkcję przewodniczącej Gminnej Rady KGW przejęła Renata Bolka. Często uczestniczyła w zebraniach sołeckich i namawiała kobiety do zakładania nowych kół. Powstało sześć kół: KGW Samsieczynek, KGW Drążno, KGW Wyrza, KGW Izabela, KGW Rościmin i KGW Modrakowo.128 Przewodnicząca Renata Bolka scharakteryzowała najważniejsze imprezy organizowane przez KGW: „Kontynuowany jest cykl spotkań Z wizytą u sąsiadki. Według kalendarza pierwsze cykliczne spotkanie – śpiewanie kolęd wraz ks. Jarosławem Dąbrowskim – odbywa się w KGW Samsieczynek. Zawsze w lipcu organizowane są „Drążyńskie biesiadowanie przez śpiew i gotowanie”, jako główny cel przyjęto tu promocję gminy poprzez wylansowanie regionalnej potrawy. Następuje prezentacja kuchni tradycyjnej, wymiana doświadczeń i przepisów. Dużym powodzeniem cieszy się wrześniowe Święto pieczonego ziemniaka, organizowane przez KGW Matyldzie. Wszystkie dania są przygotowane z ziemniaka: pączki ziemniaczane zrobione przez Jankę Grochowską z Witosławia, przepyszna zupa Zaklepusy – hit roku 2012, przygotowana przez Renatę Bolkę, kompot z dyni, no i oczywiście ziemniak pieczony w ognisku. Grzechem zaniechania byłoby pominąć wykonane prze nasze Panie przecudowne nalewki. KGW w Kaźmierzewie organizuje spotkanie Gęsina na świętego Marcina, na którym jest serwowana czernina z lanymi kluseczkami, pierś z gotowanymi na parze kluchami i modrą kapustą – palce lizać. Oczywiście nie może zabraknąć okrasy – po której można tylko popić miętową herbatą. Ostatnie spotkanie cykliczne odbywamy w 30 listopada w Drzewianowie – Śpiewanie przy kominku- andrzejkowe wróżby. Takie spotkania to sposobność do zaprezentowania naszych rodzinnych przepisów kulinarnych. Uczestniczymy z naszymi produktami w lokalnych imprezach takich jak: „Niedziela Palmowa – Śniadanie Wielkanocne”, „ Rościminiada” , „Witosławskie Impresje Ludowe”, „ Dni Mroczy”, „Dożynki”. Każde koło ma swoje stoisko z własnymi, lokalnymi produktami.”129 Działaczki kół KGW z gminy Mroczy prezentowały swoje wyroby kulinarne na wielu imprezach. Zdobyły prestiżowe nagrody w organizowanym przez LGD w Nakle nad Notecią kon127

Informacja przedstawiona przez przewodniczącą Gminnej Rady KGW w Mroczy Renatę Bolkę. Informacje z relacji członkiń Gminnej Rady KGW w Mroczy. 129 Relacja Renaty Bolki, przewodniczącej Gminnej Rady KGW w Mroczy, spisana przez autora w dniu 22 sierpnia 2013 r. 128

kursie „ Smaki Krajny i Pałuk” oraz na Międzynarodowych Targach Agroturystycznych w Złotowie. Należy też podkreślić wielką pracę wykonywaną przez panie z zespołów śpiewaczych Mroczanki130 – któremu przewodzi i akompaniuje na akordeonie Halina Janiak – oraz Ale Babki131 z Witosławia. Zespoły upiększały swoimi występami każdą większą imprezę gminną i miejską, stale bogaciły swój repertuar. Praca działaczek KGW została doceniona. Medalem za zasługi dla kultury województwa kujawsko-pomorskiego uhonorowano Gabrielę Jarecką oraz Krystynę Musiał. Nagrody Honorowe Burmistrza Statuetki Króla Jagiełły otrzymały Cecylia Woźniak, Janina Grochowska.” Zarząd Gminnej Rady KGW w Mroczy – 2013 r. Przewodnicząca

Renata Bolka

Zastępca Przew.

Cecylia Woźniak

Skarbnik

Janina Grochowska

Sekretarz

Ewa Pilarska

Przewodniczące Kół KGW Ewa Sarkowska

KGW Mrocza

Barbara Ratajczak

KGW Matyldzin

Dorota Tomaszewska

KGW Izabela

Beata Janeczko

KGW Białowieża

Iwona Murawiec

KGW Wiele

Maria Hoppe

KGW Drążno

Zofia Kowalska

KGW Samsieczynek

Janina Grochowska

KGW Witosław

Joanna Tonderys

KGW Wyrza

Joanna Gapa

KGW Rościmin

Ewa Pilarska

KGW Kosowo

Danuta Łoś

KGW Kaźmierzewo

Agnieszka Delestowicz

Stowarzyszenie na rzecz wsi Drzewianowo Komisja Rewizyjna

Przewodnicząca

Magdalena Murach

członkinie

Lidia Majewska Maria Kajzer

130

Skład zespołu śpiewaczego „Mroczanki” w 2013 roku: Bala Lucyna, Bolko Ewa, Bogacka Elżbieta, Dec Ewa, Gil Władysława, Fogt Stanisława, Janiak Halina, Książek Urszula, Kałdowska Genowefa, Madziała Irena, Marek Barbara, Rozmysłowska Krystyna, Sarkowska Ewa, Woźniak Celina, Wintrowicz Barbara. Dane wg informacji Haliny Janiak, sierpień 2013. 131 Skład zespołu „Ale Babki” w latach 2001-1010: Białczyk Krystyna, Grochowska Janina, Gril Regina, Jankowska Irena, Maison Janina, Romanowska Bożena, Różniak Janina, Sobieszczyk Krystyna, Sercow Irena, Pawlaczyk Irena, Woźna Barbara, Piotrowska Anna. Holec Renata. Dane wg Bożeny Romanowskiej, listopad 2013 r.

Koła KGW w gminie Mrocza , 2013 r.132 KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH BIAŁOWIEŻA

/ KGW BIAŁOWIEŻA/

Przewodnicząca - Beata Janeczko Skarbnik- Alicja Korpolewska KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH DRĄŻNO / KGW DRĄŻNO / Przewodnicząca - Maria Hoppe Z-ca przewodniczącej – Maria Kajzer Skarbnik – Aneta Stachowska Sekretarz – Alicja Najdowska KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH IZABELA / KGW IZABELA/ Przewodnicząca - Dorota Tomaszewska Skarbnik- Kazimiera Rutkowska Zastępca- Edyta Marciniak KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH

/ KGW KAŹMIERZEWO/

Przewodnicząca - Danuta Łoś KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH KOSOWO

/KGW KOSOWO/

Przewodnicząca - Ewa Pilarska KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH MATYLDZIN

/ KGW MATYLDZIN/

Przewodnicząca - Barbara Ratajczak Skarbnik Ewa Kaźmierczak Zastępca: Ewa Oszuścik KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH MODRAKOWO / KGW MODRAKOWO/ Przewodnicząca - Barbara Birbicz KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH MROCZA

/KGW MROCZA/

Przewodnicząca - Ewa Sarkowska KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH ROŚCIMIN

/KGW ROŚCIMIN/

Przewodnicząca - Joanna Gapa Skarbnik - Mariola Zarembska Zastępca Ewa Iciek KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH SAMSIECZYNEK / KGW SAMSIECZYNEK/ Przewodnicząca - Zofia Kowalska Zastępca Przewodniczącej: Katarzyna Bełka Skarbnik- Danuta Sikorska KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH WIELE

/ KGW WIELE /

Przewodnicząca - Iwona Murawiec Zastępca: Janina Rakowska Skarbnik: Halina Śledzik KOŁO GOSPODYŃ WIEJSKICH WITOSŁAW / KGW WITOSŁAW/ Przewodnicząca - Janina Grochowska

132

Mapa aktywności organizacji pozarządowych i inicjatyw Gminy Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy.

Życie kulturalne i rekreacyjne większości wsi gminy Mrocza toczy się głównie w świetlicach wiejskich. Organizowane są dożynki, spotkania noworoczne, turnieje sołeckie, ogniska. Na długiej liście imprez sołeckich znalazły się m.in: Drążyńskie biesiadowanie przez śpiew i gotowanie133 , konkurs Mój świat kwiatów i zieleni w Drążnie, oddanie do użytku placu zabaw w Białowieży w Białowieży134, Majowy piknik rodzinny w Kosowie135, Spotkanie informacyjno-szkoleniowe136, Kulinarne Pogotowie, Zabawa walentynkowa w Matyldzinie, Łą-

133

Ze strony internetowej www.mrocza.pl: „W ubiegłą sobotę tj. 4 sierpnia br. w Drążne odbyła się impreza pn.” Drążnyńskie biesiadowanie przez śpiew i gotowanie”. Impreza mająca na celu promowanie potraw lokalnych, integrację i aktywizację społeczności lokalnej oraz zabawę odbyła się już po raz drugi. Jednym z punktów programu był konkurs kulinarny pn. „Biesiadowe przysmaki”, w którym udział wzięło 6 uczestników, przygotowując następujące potrawy: - KGW Drążno – golonka w kapuście, - KGW Kosowo – kluski śląskie, - KGW Mrocza – flaczki drobiowe, - KGW Rościmin – roladki z kapustą, - KGW Samsieczynek – żeberka w miodzie, - Stowarzyszenie Na rzecz rozwoju wsi Drzewianowo – rolada z kurczaka. Komisja konkursowa (...) z uwagi na wysoki poziom zaprezentowany przez uczestników konkursu miała problem w wyborze zwycięzców. Klasyfikacja końcowa wyglądała następująco: 1 m-ce zajęło KGW z Kosowa z pysznymi kluskami śląskimi, 2 m-ce zajęło Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Drzewianowo, natomiast 3 m-ce KGW Samsieczynek. Wszyscy uczestnicy otrzymali nagrody rzeczowe. W międzyczasie odbyły się konkursy, zabawy, tańce oraz zajęcia plastyczne, które cieszyły się dużym zainteresowaniem wśród najmłodszych uczestników imprezy. Atrakcje zorganizowane dla dzieci poprowadziła p. Magdalena Murach – Kierownik Wiejskiego Domu Kultury w Witosławiu, za co bardzo dziękujemy. Ponadto było ognisko, kiełbaski, itp. Wspólna zabawa trwała do późnych godzin nocnych. Impreza była współfinansowana ze środków z Urzędu Miasta i Gminy Mrocza oraz Funduszu Sołeckiego Sołectwa Drążno.” 134 Ze strony internetowej www.mrocza.pl: „W sobotę, 19 maja 2012 r. o godz. 12.00 miało miejsce uroczyste poświęcenie i oddanie do użytku dzieciom placu zabaw w Białowieży. Poświęcenia nowego miejsca zabaw dokonał ks. Wojciech Cierniak - Proboszcz parafii pw. .św. Mikołaja w Mroczy (...) . Mieszkańcy sołectwa Białowieża bardzo zaangażowali się w przygotowanie poczęstunku dla gości oraz obecnych dzieci, dla których była zorganizowana ta uroczystość. Pogoda dopisała, więc frekwencja mieszkańców sołectwa był duża.” 135 Ze strony internetowej www.mrocza.pl:„12 maja 2012 r. od godz. 16.00 do 24.00 miał miejsce Majowy piknik rodzinny w Kosowie, który połączony był z poświęceniem i oddaniem do użytku placów zabaw w Kosowie i Modrakowie. Zaproszony na uroczystość ks. dziekan Wojciech Cierniak dokonał poświęcenia nowych miejsc do zabawy (...). Nie zabrakło również sponsorów imprezy, którymi byli mieszkańcy sołectwa, a także m.in. Piotr Perdoch i Mirosław Bala. Po części oficjalnej zorganizowany był grill, ciasto, konkursy dla dzieci oraz losy, z których zebrane pieniądze zostały przekazane na rzecz Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Kosowie. Podczas Majowego Pikniku Rodzinnego w Kosowie mieszkańcy mieli okazję do dobrej zabawy. Dzieci miały do dyspozycji zjeżdżalnię, trampolinę oraz zamek piracki. Mimo niezbyt dobrej pogody majówka się udała.” 136 Ze strony internetowej www.mrocza.pl: „Sołtys sołectwa Matyldzin Marek Maciejewski zorganizował dla chętnych rolników z sołectw terenu gminy Mrocza spotkanie informacyjno-szkoleniowe. Głównym celem było przedstawienie nowych wymogów i przepisów w rolnictwie, które obowiązują rolników. Zakres tematów do omówienia był następujący: • Zasada wzajemnej zgodności w rolnictwie, nowe wymogi i przepisy - prowadził przedstawiciel KPODR w Minikowie oraz Radny Miasta i Gminy w Mroczy pan Bogumił Szklarski • Stosowanie, dawkowanie, mieszanie środków ochrony roślin i ich zapisywanie przez rolników w drukach do zabiegów chemicznych wykonywanych w gospodarstwach- przedstawiła firma JAWAL & M.R.Z.MURAWIEC SPÓŁKA JAWNA z Mroczy • Stosowanie zabiegów chemicznych na plantacjach w gospodarstwach, w zgodzie z pszczołami i naturą. Sankcje karne za nie przestrzeganie przepisów - przedstawił Prezes Gminnego Koła Pszczelarzy w Mroczy pan Bogdan Okoniewski • Informacje bieżące dotyczące rolników, które obecnie prowadzi Izba Rolnicza – przedstawił Przewodniczący Rady Powiatowej Izby Rolniczej w Nakle n. Not. członek Zarządu Wojewódzkiego Kuj.-Pom. Izby Rolniczej w Przysieku pan Radosław Mrugowski.

czymy pokolenia, szanujemy wartości, Dzień Babci i Dzień Dziadka137 w Samsieczynku, Ferie w WDK138,

Dzień Babci i Dziadka w Witosławiu. Ogromnym zainteresowaniem

mieszkańców cieszyły się również imprezy organizowane przez zarządy osiedli, np. Powitanie lata139, Międzyosiedlowy Turniej Siatkówki140. 137

Ze strony internetowej Mrocza.pl: „W sobotę 4 lutego 2012r. w świetlicy wiejskiej w Samsieczynku świętowano Dzień Babci i Dziadka. W okolicznościowym przedstawieniu dla babci i dziadka dzieci wykazały się talentem aktorskim. Oglądając przedstawienie i słuchając życzeń od wnuków wszystkim zakręciła się łza w oku. Dużo radości i śmiechu było dzięki licznym konkursom, w których brały udział babcie oraz dziadkowi z wnukami. Oczywiście nie mogło zabraknąć słodkiego poczęstunku z pysznym tortem na czele. Dla dzieci przygotowano wielka niespodziankę. Spadł śnieg i wreszcie mógł ich odwiedzić Gwiazdor, który dla każdego dziecka przyniósł słodki prezent. Na zakończenie wszyscy wspólnie bawili się przy muzyce. Impreza ta pokazała, ze można się świetnie bawić nie patrząc na wiek (…).” 138 Ze strony internetowej www.mrocza.pl: „Pierwszy tydzień ferii zimowych za nami. Wiejski Dom Kultury w Witosławiu przygotował dla dzieci dużo atrakcji. W tym roku na zimowisko uczęszcza grupa 19 dzieci z sołectwa Witosław. Zajęcia prowadzi wykwalifikowana kadra, animatorzy Miejsko- Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy w składzie: Magdalena Murach (kierownik), Dorota Sobieszczyk i Anna Kierońska. Spotykamy się codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach od 10.00 do 13.30. Program ferii jest bardzo atrakcyjny; odbywają się zajęcia plastyczne, kulinarne (pieczenie gofrów), sportowe (zabawy z chustą animacyjną, zawody sprawnościowe) edukacyjne (rebusy), tenis stołowy, piłkarzyki, gry planszowe. Największą frajda dla dzieci były zajęcia terapii śmiechem z Dr Clown (w tym dniu zaprosiliśmy również 17 osobową grupę dzieci i młodzież z miejscowości Izabela). zabawa była znakomita, odbyły się zabawy z chustą animacyjną, zawody sportowe, powstały prace plastyczne pt. "Clown na feriach", dzieci wykonały samodzielnie balonowe pieski i miecze, a na koniec odbył się pokaz mody (dzieci same przygotowały stroje z krepy). Drugi tydzień ferii rozpoczął się równie miło. Wyjechaliśmy na zajęcia do Miejskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy. tam dzieci uczestniczyły w zajęciach pt. "Cudawianki" Tworzenie etiud teatralnych na bazie legend bydgoskich z udziałem dzieci . Kim byli bracia Byd i Gost, jaką tajemnicę skrywa herb bydgoski, czy bydgoskiego diabełka Węgliszka należało się bać, co wydarzyło się na "Wyspie Wisielca" (zajęcia prowadziła Alicja Dobrowolna) oraz w zajęciach pt. "U źródeł muzyki" Zajęcia warsztatowe, na których dzieci próbowały wspólnie odpowiedzieć na pytanie, skąd wzięła się muzyka. Odbyła się podróż w czasie "od prehistorii, aż po współczesność", aby nie tylko poszukać inspiracji pierwszych muzyków, ale też znaleźć ich relację z dzisiejszymi twórcami. pół koloniści przemierzyli kontynenty i przyjrzeli się ich tradycjom muzycznym. Poznali instrumenty różnych kultur, omówili zasadę ich działania i spróbowali zbudować własne instrumenty oraz na nich zagrać. Zajęcia prowadził Piotr Kikta.” 139 Ze strony internetowej "www.nakielskiczas.pl: „Zarząd Osiedla „Stare Miasto” uzyskał łącznie na organizację festynu rodzinnego pn. "Powitanie lata" 7.520,60 zł. Rozchody w jego ramach pochłonęły 5.192,43 zł. Zarząd ma więc w zanadrzu jeszcze 2.328,17 zł. Choć festyn wymagał olbrzymiego wysiłku organizacyjnego, zarząd nie stracił – 1.424 zł, które stanowiły część zysku z loterii fantowej, zarząd wpłacił już na konto Urzędu Miasta i Gminy w Mroczy z przeznaczeniem na wynajem wesołego miasteczka dla dzieci w przyszłym roku. Można się więc spodziewać jego czwartej edycji w przyszłym roku. Zarządowi pozostała jeszcze kwota 904,17 zł; którą prawdopodobnie również wyda on na organizację przyszłorocznego festynu. Inicjatywę zorganizowania imprezy wsparło aż 58 sponsorów. - Wydaliśmy 500 porcji grochówki, po 450 porcji waty cukrowej i popcornu - wyjaśnił przewodniczący zarządu Osiedla "Stare Miasto" w Mroczy Marek Kowalkowski (…).” Ze strony internetowej www.powiat24.pl: „Dziś na placu przy ul. Łąkowej w Mroczy odbył się IV Osiedlowy Festyn Rodzinny „Powitanie Lata”. Organizatorzy przygotowali szereg atrakcji, m.in. pokazy i konkursy strażackie, pokaz tańca ZUMBA, konkurencje sportowe i wokalne, wielką loterię fantową, a na koniec zabawę taneczną. Licznie zebrani mieszkańcy mieli okazję do wyjątkowej i pełnej atrakcji zabawy. W programie były m.in. występy artystyczne zespołów, pokazy strażackie, konkurencje sportowe i wokalne z nagrodami. Dużym zainteresowaniem cieszył się quiz wiedzy o gminie Mrocza dla dzieci i młodzieży zorganizowany przez referat obsługi administracyjnej i promocji UMiG w Mroczy. Hitem dnia była loteria fantowa z wieloma cennymi nagrodami. Zaś nagrodą główną był rower miejski. Bezpłatnymi atrakcjami były również grochówka z kotła, wesołe miasteczko, wata cukrowa, popcorn oraz malowanie twarzy. Przy okazji odbyła się akcja znakowania rowerów przeprowadzona przez policjantów. Nie zabrakło także zabawy tanecznej, którą prowadził DJ z Radia Nakło – Robert Szczepaniak.

Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 Towarzystwo Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 – Koło Nr 23 – działa w Mroczy od 12 kwietnia 2007 r. Głównymi inicjatorami powołania Koła byli mjr Jarosław Odrobiński oraz Krzysztof Polewczyński – zbieracz materiałów i dokumentów dotyczących m.in. lokalnej historii. Prezes Odrobiński przedstawił początki działalności Koła141: „Podczas Zebrania Członków Grupy Inicjatywnej – mieszkańców Mroczy, potomków powstańców wielkopolskich oraz miłośników dziejów historycznych, w Urzędzie Miasta i Gminy Mrocza (z udziałem znamienitych gości w osobach m.in.: Prezesa Zarządu Oddziału KujawskoPomorskiego TPPW 1918-1919 w Bydgoszczy Pana Mariana Kadowa, jak również wiceprezesa Zarządu Oddziału ppłk. rez. Wojciecha Zawadzkiego (wprowadzającego nas do grona „rodziny” Powstańczej województwa Kujawsko-Pomorskiego) oraz przedstawiciela Gospodarza Gminy – Zastępcy Burmistrza MiG Mrocza Piotra Hemmerlinga, zawiązano Koło TPPW 1918-1919 w Mroczy, dokonano wyboru władz Koła na I kadencję (…).142 Głównym celem Towarzystwa jest krzewienie wiedzy i pamięć o jedynym w dziejach narodu polskiego zwycięskim powstaniu Wielkopolan, za którego sprawą po przeszło 123-letniej niewoli zostały włączone do Polski ziemie będące kolebką państwa polskiego.” 143 Działalność Towarzystwa polega m.in. na: organizacji spotkań z rodzinami uczestników Powstania, inspirowaniu działalności badawczej i wydawniczej dotyczącej historii i tradycji Powstania Wielkopolskiego, popularyzujących dzieje powstania, sylwetki jego uczestników i dowódców, współorganizowaniu obchodów rocznic wybuchu powstania, opiece nad miejscami upamiętniającymi zryw Wielkopolan i organizowaniu konkursów nt. Powstania Wielkopolskiego. Ponadto Zarząd Koła występuje z wnioskami do Przewodniczącego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Województwa Kujawsko-Pomorskiego o przyznanie honorowej odznaki oraz Medali "Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej" osobom i instytucjom z terenu Gminy Mrocza, jak również spoza, które wyróżniły się ciekawymi Impreza zorganizowana była przez Zarząd i Komisję Rewizyjną Osiedla nr 2 „Stare Miasto” pod patronatem burmistrza Miasta i Gminy Mrocza.” 140 Ze strony internetowej Mrocza.pl: „W dniu 24 czerwca 2012 r. o godzinie 16.00 na boisku przy. ul. 27 Stycznia w Mroczy został rozegrany Międzyosiedlowy Turniej Siatkówki o Puchar „Przewodniczącego Zarządu Osiedla Młodych”. W turnieju uczestniczyli przedstawiciele Osiedla Młodych oraz Osiedla Jedynka. Mecze w grupie starszej oraz grupie młodszej wygrało Osiedle Jedynka wynikiem 2:0. Po zakończeniu turnieju i wręczeniu pucharów został rozegrany mecz końcowy pomiędzy uczestnikami.” 141 Informacja prezesa J. Odrobińskiego o działalności TPPW 1918-1919, maj 2013 r. 142 Prezesem został mjr Jarosław Odrobiński, wiceprezesem Krzysztof Polewczyński. Poza nimi w skład zarządu weszli: Agnieszka Dulińska - sekretarz (po jej rezygnacji wybrano Maria Nowacka), Mariola Bujewska – skarbnik (po jej rezygnacji Magdalena Musiał-Resler), Romuald Rosiński, Justyna Piotrowska-Tojza. Zarząd II kadencji na lata 2011-2015 pozostał bez zmian. Przewodniczącym Komisji Rewizyjnej został Sebastian Mazur. 143 Informacja prezesa J. Odrobińskiego o działalności TPPW 1918-1919, maj 2013 r.

i znaczącymi działaniami popularyzatorskimi, twórczymi i naukowymi na rzecz kształtowania tożsamości narodowej i zachowania w pamięci społeczeństwa historii oraz znaczenia Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 dla dziejów narodu i państwa polskiego. Towarzystwo jest też współorganizatorem m.in.: uroczystości rocznicowych Zbrodni Katyńskiej, Przeglądu Pieśni Patriotycznej i Żołnierskiej, Turniejów Grand Prix Mroczy w piłce plażowej, obchodów Święta Wojska Polskiego, akcji przekazania potomkom Powstańców Krzyży Powstańczych.144 W 2013 r. mroteckie Koło TPPW za popularyzowanie wartości historycznopatriotycznych zostało uhonorowane Statuetką Króla Jagiełły.145 Działalność społecznikowską na rzecz środowiska prowadzi także szereg innych organizacji. Charakter tej działalności wynika ze statutów i z przyjętych programów działania. Inne działające organizacje pozarządowe i inicjatywy społeczne, gmina Mrocza, 2013 r.146 MROTECKIE STOWARZYSZENIE “KLUB ABSTYNENTA” Prezes - Marek Krawczyk Wiceprezes - Kazimierz Szulc Sekretarz - Bernadeta Nurkiewicz Członek Zarządu – Tomasz Grudzka Skarbnik – Urszula Góra Opiekun Stowarzyszenia – Danuta Oszczak Podstawowy zakres działalności : 

profilaktyka uzależnień



kultura i sztuka



pomoc społeczna

POLSKI ZWIĄZEK EMERYTÓW, RENCISTÓW I INWALIDÓW Zarząd Rejonowy z siedzibą w Mroczy Przewodnicząca - Aleksandra Wintrowicz Główne cele statutowe: zrzeszanie emerytów, rencistów i inwalidów dla poprawy ich warunków socjalno-bytowych, organizowanie życia kulturalnego MROTECKIE STOWARZYSZENIE OSÓB BEZROBOTNYCH / MSOB / Prezes - Bogumiła Jeszka

144

Ibidem. Patrz też załącznik: Główne kierunki działalności i pracy Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego – Koło w Mroczy im. ppor. Franciszka Borzycha. Stron 2. 145 Rejestr Nagrody Honorowej Burmistrza Miasta i Gminy Mrocza pn. „Statuetka Króla Jagiełły”, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. 146 Mapa aktywności organizacji pozarządowych i inicjatyw Gminy Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy.

STOWARZYSZENIE “INICJATYWA SAMORZĄDOWA” W NAKLE n. NOT. - koło lokalne w Mroczy Przewodnicząca koła lokalnego w Mroczy Maria Nowacka Główne cele statutowe: 

propagowanie idei samorządności,



wspieranie społecznej aktywności,



inicjowanie przedsięwzięć w dziedzinie społeczno-gospodarczej,



promocja kultury, ekologii i ochrony środowiska, kultury fizycznej i sportu, turystyki i agroturystyki,



przyczynianie się do tworzenia tożsamości środowiskowej.

STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU I INTEGRACJI ŚRODOWISKA WIEJSKIEGO SOŁECTWA KOSOWO “KMK KOS” Prezes - Barbara Kosak Wiceprezes – Łukasz Fac Skarbnik – Grażyna Duda Sekretarz – Iwona Pacholska Główne cele statutowe: - wspieranie wszechstronnego i zrównoważonego rozwoju społecznego, oświatowego, kulturalnego

i

gospodarczego wsi Kosowo, Kozia Góra Modrakowo w gminie Mrocza, - wspieranie demokracji i budowanie społeczeństwa obywatelskiego w lokalnej społeczności. STOWARZYSZENIE PRODUCENTÓW ROLNYCH “MROCZA” Prezes - Marian Wronkowski Wiceprezes – Eugeniusz Sobczak Skarbnik, Sekretarz - Dorota Joachimiak Członek Zarządu –Kazimierz Tarnolicki Główne cele statutowe: - poprawa warunków ekonomicznych gospodarstw rolnych członków Stowarzyszenia poprzez wzrost poziomu opłacalności produkcji rolniczej, - koncentrowanie produkcji o określonym standardzie i sprzedaż dużych partii towaru, - organizowanie wspólnych dostaw dużych partii środków do produkcji rolniczej.

TOWARZYSTWO ROZWOJU ZIEMI MROTECKIEJ / TRZM / Prezes -

Joanna Soja – Tońska

Wiceprezes – Łukasz Piotrowski Sekretarz - Grażyna Paliwoda Skarbnik - Joanna Murawiec Członek Zarządu – Danuta Oszczak Główne cele statutowe: 

wspieranie działań w zakresie realizacji strategii rozwoju Gminy,



inspirowanie i wspieranie rozwoju przedsiębiorczości w Gminie,



krzewienie agroturystyki i agrorozwoju,

organizowanie wszelakich form promocji Gminy. ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ W MROCZY / ZHP / Drużynowa w SP – Barbara Półgęsek, Grażyna Paliwoda Komendantka Hufca – Teresa Bachta (Komenda Hufca Nakło n. Not) Główne cele statutowe: 

realizacja zadań harcerskich zgodnych ze statutem ZHP i prawem harcerskim,



organizowanie apeli okolicznościowych, udział w uroczystościach narodowych,



opieka nad miejscami pamięci narodowej,



stworzenie warunków do wszechstronnego, intelektualnego, społecznego, duchowego, emocjonalnego i

fizycznego rozwoju młodego człowieka, - upowszechnienie i umacnianie przywiązania do wartości: wolności, prawdy, sprawiedliwości, demokracji, samorządności, równouprawnienia, tolerancji i przyjaźni ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO PRZY GIMNAZJUM W MROCZY / ZHP / 11 DRUŻYNA STARSZOHARCERSKA IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA Drużynowa w Gimnazjum – Małgorzata Kaźmierczak (tel. pryw. 523856374) Komendantka Hufca – Teresa Bachta Główne cele statutowe: 

realizacja zadań harcerskich zgodnych ze statutem ZHP i prawem harcerskim,



organizowanie apeli okolicznościowych, udział w uroczystościach narodowych,



opieka nad miejscami pamięci narodowej,



pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym.

ZWIĄZEK KOMBATANTÓW RZECZYPOSPOLITEJ POSLKIEJ I BYŁYCH WIĘŹNIÓW POLITYCZNYCH

/ ZKRPiBWP /

Prezes - Stefan Kabaciński Sekretarz – Kazimierz Musiał Skarbnik - Stanisław Błaszczyński Główne cele statutowe: Związek działa na podstawie Statutu oraz Ustawy o Kombatantach z 1999 roku. ZWIĄZEK NAUCZYCIELSTWA POLSKIEGO ODDZIAŁ MROCZA / ZNP o/ MROCZA / Prezes -

Brygida Kabacińska

Zarząd: Zofia Balcer, Zenona Deja, Elżbieta Zielonka, Elżbieta Paradowska Prezes ogniska SP – Grażyna Paliwoda Prezes ogniska Gimnazjum – Romuald Rosiński Sekretarz - Mariola Deja

Główne cele statutowe: 

obrona godności, praw i interesów członków ZNP,



uczestniczenie w tworzeniu aktów prawnych dot. statusu prawnego pracowników oświaty,



wyrażanie sprzeciwu wobec pracodawców naruszających interesy i prawa pracownicze i związkowe,

- rozwijanie działalności oświatowo-kulturalnej oraz turystyczno-krajoznawczej i sportowej.

STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU WSI DRZEWIANOWO Prezes -

Agnieszka Delestowicz

Z-ca prezesa – Alina Zimnicka Sekretarz - Małgorzata Krzemińska Skarbnik – Monika Sudoł – Rakowska Główne cele statutowe: 

rozbudzanie inicjatyw i prowadzenie wszelkich działań służących rozwojowi wsi Drzewianowo



szerzenie oświaty, organizowanie kursów, szkoleń, aktywacja ludności wiejskiej



propagowanie dorobku kultury narodowej, ochrony zabytków i krajobrazu, kultywowanie tradycji



podejmowanie działań upowszechniających turystykę, kulturę fizyczną i sport wśród dzieci i młodzieży



pozyskiwanie funduszy, które pomogą w budowie boiska sportowego, placu zabaw i remoncie świetlicy



współpraca z władzami samorządowymi woj., powiatu i gminy w zakresie rozwoju infrastruktury wsi

- upowszechniane wartości chrześcijańskich JEDNOSTKA POSZUKIWAWCZO – RATOWNICZA – przeniesiona poza teren gminy Komendant - Krzysztof Napieralski Szef logistyki – Jan Napieralski Dorota Rojek – Skarbnik Z-ca Komendanta – Marta Marczuk Główne cele statutowe: 

prowadzenie działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i kultury oraz

sportu, wypoczynku i edukacji ekolog. poprzez organizowanie baz szkoleniowo – wypoczynkowych, biwaków, wypraw i obozów 

prowadzenia działań specjalistycznych z działań w zakresie ratownictwa wysokościowego, technicznego,

wodnego, chemicznego, medycznego 

prowadzenie lotniczych, podziemnych oraz nawodnych akcji poszukiwania zaginionych osób i mienia



prowadzenie działań ratowniczo – gaśniczych

STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU WITOSŁAWIA I OKOLIC „PRAWDZIC” Prezes - Violetta Erdmann Wiceprezes – Robert Domański Członek Zarządu – Iwona Urbańska – Kloskowska Członek Zarządu – Róża Gondek Członek Zarządu – Jarosław Schulz Główne cele statutowe:



wspieranie wszechstronnego i zrównoważonego rozwoju: społecznego, oświatowego, kulturalnego

i gospodarczego wsi Witosław i okolic w gminie Mrocza Wspieranie demokracji i budowanie społeczeństwa obywatelskiego w środowisku lokalnym POLSKI ZWIĄZEK HODOWCÓW GOŁĘBI POCZTOWYCH Prezes - Tadeusz Nowakowski Sekreatrz – Mirosław Kliszewski Skarbnik – Piotr Skalski Główne cele statutowe: loty gołębi pocztowych, loty krajowe i międzynarodowe

Aktywnie działają organizacje społeczne działające na rzecz swoich wsi. „Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Drzewianowo” (prezes Agnieszka Delestowicz) powstało w 200 r. i liczy 21 członków. W ciągu 6 lat działalności zrealizowało samodzielnie 4 projekty finansowane przez Starostwo Nakielskie w ramach Programu Odnowy Wsi i 2 wspólnie z MGOKiR w Mroczy, m.in: „Zabawisko św. Anny”, „My tu mieszkamy, więc my o to tu dbamy – budujemy nowe centrum wsi”, Z boiska wiejskiego na olimpijski stadion”.147 Witosławski Prawdzic” (prezes Violetta Erdmann) zrealizował programy „Rower – okno na świat”, Ciekawscy żyją mądrzej", „Ciekawscy U Ciekawskiego”. Oba stowarzyszenia zorganizowały szereg imprez o charakterze ekologicznym i rekreacyjnym, wycieczki promujące historię regionu.148

5. Sport Do Gminnej Rady Sportu, spełniającej rolę doradczą przy burmistrzu, należy opiniowanie zadań w zakresie kultury fizycznej i sportu, planów imprez sportowych i dotacji, współtworzenie gminnego kalendarza imprez, współpraca ze środowiskiem sportowym i oświatowym. Na pierwszym zebraniu GRS 7 lutego 2006 r. wybrano władze: przewodniczącego Marcina Klebsa oraz zastępcę przewodniczącego, Dominika Mikołajczyka.149 Przez kolejne lata Rada uczestniczyła doradczo w wypracowywaniu przez burmistrza i Radę Miejską najważniejszych decyzji dotyczących szeroko rozumianego życia sportowego w 147

Informacja: prezes Agnieszka Delestowicz, 28 listopada 2013 r. Strona internetowa www.witoslaw.cna.org.pl. 149 Protokoły zebrań GRS, Informacja prezesa Marcina Klebsa przedstawiona na obchodach 10-lecia Klubu „Feniks” we wrześniu 1013 r. Do zarządu GRS wybrano najaktywniejszych działaczy sportowych z mroteckiej gminy: Janusz Paliwoda - Feniks Mrocza, Agnieszka Tomczyk - SP Witosław, Henryk Szynal - Tarpan Mrocza, Marcin Klebs - Gimnazjum Mrocza, Wiesław Śmieliński -SP Mrocza, Mirosław Barabasz - środowisko piłkarskie Witosławia, Dominik Mikołajczyk - MGOKiR Mrocza. 148

gminie, tematy te to m.in: remont płyty stadionu miejskiego, budowa i funkcjonowanie Ośrodka Przygotowań Olimpijskich, działanie systemu stypendiów sportowych, budowa i działalność Orlików w Mroczy i Witosławiu, zagadnienia związane z planowaną budową nowej sali gimnastycznej. Najstarszy klub sportowy w Mroczy to Tarpan. Rzecznik prasowy Tarpana Paweł Prus pisał: „Znakiem rozpoznawczym Tarpana Mrocza jest… sztanga. Istniejąca od 1997 roku sekcja podnoszenia ciężarów to marka szeroko znana w Polsce i na świecie. Wszystko rozpoczęło się od spotkania trzech osób: Henryka Szynala, prezesa M-GLKS Tarpan Mrocza od 1984 roku, Henryka Deskaua, byłego sztangisty i obecnego trenera w klubie Sokół Więcbork oraz tego, który stworzył podwaliny „siły” mroteckiej sztangi – Dominika Mikołajczyka. Do założenia sekcji ciężarowej Szynala i Mikołajczyka namawiał Deskau. Ten ostatni pożyczył Tarpanowi pierwszą sztangę… później już były sukcesy. Tarpan zgłoszony został do rozgrywek ligowych. Rozpoczęto od III ligi. Bardzo szybko zawodnicy prowadzeni przez Dominika Mikołajczyka awansował w wpierw do drugiej, a następnie do pierwszej ligi. Szczytowym osiągnięciem klubu było zdobycie przez zespół tytułu Drużynowego Mistrza Polski. Stało się tak w 2009 roku, a co najważniejsze – ekipa Tarpana, walcząc o najwyższy laur mistrzowski, korzystała z usług tylko swoich wychowanków. W annały klubowej historii wpisały się nazwiska takie jak: Agnieszka Świt, Tomasz Leks czy Mariusz Narloch. To oni w latach 1999-2000 zdobyli pierwsze tytuły i medale Mistrzostw Polski w podnoszeniu ciężarów. Później byli kolejni: bracia Adrian i Tomasz Zielińscy, Krystian Sroka, Paweł Jurecki i wielu innych. Od tamtego okresu nie ma praktycznie zawodów, w których zawodniczki i zawodnicy Tarpana nie stawaliby na podium. Podsumowaniem doskonałej myśli szkoleniowej w Tarpanie i pracy z młodzieżą, reprezentowanej przez Dominika Mikołajczyka, któremu obecnie pomagają Dariusz Kulski oraz Adam Nurkiewicz, jest start Tarpana w I Mistrzostwach Polski w podnoszeniu ciężarów do lat 15, rozegranych w październiku 2013 roku. Tarpan zajął pierwsze miejsce, przywożąc z zawodów po 2 złote i brązowe krążki. Praca z uzdolnioną sportowo młodzieżą, poparta sukcesami Tarpana, została doceniona przez władze państwowe i związkowe. Pod patronatem Polskiego związku Podnoszenia Ciężarów od 2010 roku w Mroczy istnieje Ośrodek Przygotowań Olimpijskich. Jego budowę sfinansowało Ministerstwo Sportu i Turystyki. Trenerom Dominikowi Mikołajczykowi oraz śp. Ireneuszowi Chełmowskiemu wraz z Henrykiem Szynalem przyznano wysokie odznaczenia państwowe.

Najbardziej znaną postacią mroteckiego świata ciężarowego jest Adrian Zieliński. Mistrz Olimpijski z Londynu, Mistrz Świata z Antalyi, wielokrotny mistrz Polski. Talent odkryty przez Dominika Mikołajczyka. Oszlifowany przez przedwcześnie zmarłego śp. Ireneusza Chełmowskiego, a obecnie prowadzony przez Jerzego Śliwińskiego, jest już „etatowym” kadrowiczem Polski. Zieliński zdumiewa wszystkich swoją pasją i poświęceniem, z jakim trenuje podnoszenie ciężarów. Jest on niewątpliwie ambasadorem nie tylko mroteckiej, ale i polskiej sztangi w świecie.”150 Mroteckich tarpanowców prezentował także Kamil Rosiński: „Mrocza stała się znana w kraju i na świecie. A to za sprawą mistrza olimpijskiego Adriana Zielińskiego (ur. 28. 03. 1989 r.), zawodnika klubu „Tarpan”, który podczas Igrzysk Olimpijskich w Londynie 2012 roku wywalczył dla Polski złoty medal w kategorii do 85 kilogramów. Osiągnięty przez niego wynik stał się jednocześnie rekordem Polski w dwuboju (385 kg). Złote medale zdobyte podczas Mistrzostw Świata w Antyli, Akademickich Mistrzostw Świata w Taizhong, Mistrzostw Świata Juniorów w Bukareszcie, Mistrzostwo Świata Juniorów w Landskronie, brązowe medale wywalczone na Mistrzostwach Świata w Paryżu i Akademickich Mistrzostw w Komotini – to tylko najważniejsze z licznych sukcesów mroteckiego mistrza. W 2010 roku uhonorowany został przez prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi „za wybitne zasługi dla rozwoju sportowego ciężarowego w Polsce”. W 67. edycji plebiscytu „Przeglądu Sportowego” został uznany „Odkryciem Roku 2010”. Adrian Zieliński zaczął trenować już w wieku 7 lat. Od 16 roku życia podnoszenie ciężarów traktuje jako sposób na życie. Pierwszym trenerem Adriana był Dominik Mikołajczyk. Po nim rolę tę przejął Ireneusz Chełmowski, następnie – Jerzy Śliwiński. Adrian Zieliński to pierwszy Polak, który od 40 lat zdobył złoty medal olimpijski w podnoszeniu ciężarów. „Staram się być sportowcem przez 24 godziny na dobę” – mówi. Międzynarodowe sukcesy odnosi także młodszy brat Adriana, Tomasz (ur. 13. 12. 1990 r.). Jego największe osiągnięcia to piąte miejsce na Mistrzostwach Europy 2012 i 2013 roku, trzynaste miejsce na Mistrzostwach Świata 2010 roku oraz drugie miejsce na Mistrzostwach Świata Juniorów. Adrian i Tomasz Zielińscy są zawodnikami istniejącego od 1947 roku Miejsko–Gminnego Ludowego Klubu Sportowego „Tarpan”. Jego pierwszym prezesem był Antoni Kowalski. Sekcja Podnoszenia Ciężarów powstała w 1997 roku, przede wszystkim dzięki wysiłkom Henryka Szynala, prezesa klubu od 1984 roku, oraz trenera Dominika Mikołajczyka. Pierw150

Relacja Pawła Prusa, rzecznika prasowego Miejsko-Gminnego Ludowego Klubu Sportowego Tarpan Mrocza - z dnia 10 października 2013 r.

sze sukcesy przyszły błyskawicznie, bo już po dwóch latach istnienia sekcji mroteccy zawodnicy wywalczyli awans do drugiej ligi. Podczas Mistrzostw Polski w 1999 i 2000 roku, pierwsi reprezentanci Mroczy Agnieszka Świt, Tomasz Leks i Mariusz Narloch zdobyli srebrne i brązowe medale. Od tej pory zawodnicy „Tarpana” niemal na każdych zawodach, w jakich brali udział, stawali na podium.”151 Władze MLKS Tarpan Mrocza, 2010 r.152 Zarząd Klubu prezes - Henryk Szynal wiceprezes ds. organizacyjnych - Włodzimierz Heymann wiceprezes ds. piłki nożnej - Zenon Kowalski sekretarz - Grzegorz Okoniewski skarbnik - Franciszek Nowakowski członek zarządu - Piotr Skalski członek zarządu - Jan Trepczyński

Komisja Rewizyjna Przewodniczący - Stefan Kamiński Sekretarz - Stefan Kubicki Członek - Jacek Książek

Władze MLKS Tarpan Mrocza, 2013 r.153 Prezes - Henryk Szynal Wiceprezes ds. organizacyjnych – Włodzimierz Heymann Wiceprezes ds. piłki nożnej – Stefan Kamiński Sekretarz - Grzegorz Okoniewski Skarbnik – Franciszek Nowakowski Członek Zarządu – Piotr Skalski Członek Zarządu – Jan Trepczyński Osiągnięcia zawodników MLKS Tarpan Mrocza, 2010 r.154 Adrian Zieliński • złoty medal, Mistrzostw Świata Seniorów Antalya 17 - 26.09.2010 • złoty medal, Mistrzostwa Świata Akademickie Taj chun 2010 r. • srebrny medal, Mistrzostwa Polski Seniorów Opole 21 - 22.08.2010 Tomasz Zieliński

151

Kamil Rosiński, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013. Strona internetowa www.mrocza.pl. 153 Mapa aktywności organizacji pozarządowych i inicjatyw Gminy Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. 154 Strona internetowa www.mrocza.pl. 152

• srebrny medal, Mistrzostwa Świata Juniorów Sofia 2010 • brązowy medal, Mistrzostwa Polski Seniorów Opole 21 22.08.2010 • złoty medal, Mistrzostwa Polski Juniorów do lat 20-stu Sędziszów Małopolski 30.04-02.05.2010 Krystian Sroka • srebrny medal w podrzucie, Mistrzostwa Europy Juniorów do lat 20-stu Limassol 22 - 27.11.2010 • brązowy medal, Mistrzostwa Polski Seniorów Opole 21 - 22.08.2010 • złoty medal, Mistrzostwa Polski Juniorów do lat 20-stu Sędziszów Małopolski 30.04-02.05.2010 Michał Hawryło • srebrny medal, Mistrzostwa Polski Seniorów Opole 21 - 22.08.2010 • złoty medal, Mistrzostwa Polski Juniorów do lat 20-stu Sędziszów Małopolski 30.04-02.05.2010 Paweł Jurecki • brązowy medal w rwaniu, Mistrzostwa Świata Juniorów do lat 20-stu • brązowy medal, Mistrzostwa Polski Juniorów do lat 20-stu Sędziszów Małopolski 30.04 - 02.05.2010 Adam Nurkiewicz • srebrny medal, Młodzieżowe Mistrzostwa Polski do lat 23 Hrubieszów 04.06 - 06.06.2010 Paulina Sroka • złoty medal, Ogólnopolską Olimpiada Młodzieży Ciechanów 23 - 25.04.2010 • srebrny medal, Mistrzostwa Polski do lat 17-stu Ciechanów 15-17.11.2010 Wojciech Bala • złoty medal, Mistrzostwa Polski do lat 17-stu Ciechanów 15 - 17.11.2010 Szymon Skoczek • złoty medal, Mistrzostwa Polski do lat 17-stu_Ciechanów 15- 17.11.2010 Małgorzata Krauze • brązowy medal, Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży Ciechanów 23 - 25.04.2010 Marta Formella • srebrny medal, Mistrzostwa Polski Juniorów do lat 20-stu Sędziszów Małopolski 30.04 - 02.05.2010 Łukasz Rosa • brązowy medal, Mistrzostwa Polski do lat 17-stu Ciechanów 15-17.11.2010 Magdalena Talarska • szóste miejsce, Młodzieżowe Mistrzostwa Polski do lat 23 Hrubieszów 04 - 06.06.2010 • srebrny medal, Akademickie Mistrzostwa Polski Biała Podlaska 09.05.2010

Nazwa mroteckiego klubu związana jest z historią sekcji piłki nożnej. Pomysłodawca – Ryszard Książek155 – mawiał, że jego zawodnicy grają radosny i żywiołowy futbol, są dzielni i odporni jak tarpany. Ważną datą dla piłki Tarpana był rok 1982. Z inicjatywy Ryszarda Książka zgłoszono drużynę do rozgrywek Klasy B. Od 1985 r. mroczanie grali w klasie A. W sezonie 1986-87 awansowali do Ligi Okręgowej. Awans wywalczyli: D. Split, D Joachimiak., W. Książek, S. Ormiański, M. Szamański, Z. Ciężki, , S. Kwaśniewski, J. Schulz, W. Ormiński, T. Jarecki, W. Śmieliński, A. Jankowski, Z. Rothe, A. Warkus, W. Gill, W. Kwaśniewski, W. Ciszewski, T. Małdoch, J. Książek, M. Książek, Z. Gacka, J. Płaneta, M. Ukrzewski. 155

Ryszard Książek był lekarzem weterynarii, reprezentował Polskę w rugby. Zapisał się w pamięci mroczan jako społecznik i działacz sportowy. Zmarł po ciężkiej chorobie w 1990 r.

W kolejnych latach tarpanowcy grali z różnym powodzeniem – w Lidze Okręgowej, Klasie A i Klasie B. Awans do Ligi Okręgowej w sezonie 1995-96 wywalczyli: S. Dura, D. Joachimiak, D. Kulski, W. Ciszewski, D. Trepczyński, L. Gill, W. Gill, T. Belter, M. Szymański, M. Szpryngel, J. Młynarek, D. Różycki, J. Grzelak, L. Rybarczyk, L. Wegner, W. Górecki, W. Ormiński, R. Nowakowski, W. Kubacki, M. Ciszewski, J. Książek, J. Kurzycki. W sezonie 2011-2012 drużyna grała w Klasie B w składzie: Paweł Bolka, Arkadiusz Król, Adam Kraszewski, Jarosław Orłowski, Jacek Pyszka, Marcin Trepczyński, Dawid Tonderys, Marcin Barabasz, Fabian Najdowski, Przemysław Najdowski, Patryk Płatników, Łukasz Bolka, Łukasz Kowalski, Janusz Ukrzewski, Wojciech Bolka, Szymon Becker, Dawid Marciniak, Paweł Jaskóła, Emil Irza. Trenerem i kierownikiem zespoły był Marcin Klebs. Ambitnie gra również prowadzona przez trenera Arkadiusza Króla drużyna juniorów: Hubert Łusiak, Karol Belter, Daniel Wintrowicz, Paweł Panek, Mateusz Mreła, Tomasz Witkowski, Szymon Wiśniewski, Arkadiusz Siekierski, Jarosław Kwasigroch, Remigiusz Małdoch, Michał Kubis, Łukasz Łangowski, Bartosz Płatników.156 Podstawę pracy z młodzieżą stanowiło głębokie zaangażowanie społecznikowskie trenerów wszystkich drużyn wiekowych. Funkcję tę pełnili: Ryszard Książek, Henryk Wegner, Wiesław Śmieliński, Roman Meler, Teodor Split, Jarosław Schulz, Edward Kala, Jarosław Miler, Dariusz Kulski, Jan Kurzyński, Marek Szpryngiel, Jacek Książek, Ryszard Rokicki, Jerzy Półgęsek, I. Leśniewski, Janusz Masternak, Arkadiusz Król i mający najdłuższy staż trenerski Marcin Klebs (1999-2003, od 2008 r. do chwili obecnej). Na zebraniach mroteckiej Gminnej Rady Sportu często pojawiała się dyskusja na temat formuły pracy z młodzieżą – sport masowy czy wyczynowy? Ostatecznie, na dodatkowe potrzeby umasowienia sportu, wypracowano konsensus w postaci decyzji o utworzeniu Ludowego Uczniowskiego Klubu Sportowego Feniks. 157 156

W 2003 r. w Słubicach młodzi piłkarze w Mroczy, trenowani przez Wiesława Śmielińskiego, zdobyli brązowy medal w ogólnopolskim turnieju „Piłkarska kadra czeka”. 157 Feniks był nawiązaniem do sukcesów sportowych uczniów nauczycieli i uczniów SP w Mroczy. Np. „Nakielski Czas”, nr 33/2004: W szwedzkiej miejscowości Bollnas odbywały się światowe igrzyska międzynarodowej federacji INAS-FID w lekkoatletyce. Znakomicie w tych zawodach spisały się zawodniczki z regionu nakielskiego. Monika Stręciwilk zdobyła dwa medale - wraz z koleżankami została mistrzynią świata w biegu sztafetowym 4x400 m oraz zdobyła brązowy medal w biegu na 800 metrów. W biegu na 1500 metrów Monika Stręciwilk byla czwarta. Sukces jest tym cenniejszy, że na obozie przygotowawczym na trzy tygodnie przed igrzyskami Monika uległa groźnej kontuzji skręcenia stawu skokowego i dwa tygodnie noga była w gipsie. Tak więc był to jej pierwszy start po kontuzji oraz po przerwanym cyklem treningowym. Od roku "Monia" trenuje w Zawiszy Bydgoszcz pod okiem Grzegorza Stefanko, oraz reprezentuje UKS Karnowo. Starty kadrowe oraz inne cykle startowe ustala i prowadzi Jarosław Miler [w tym czasie nauczyciel SP w Mroczy – przyp. RR]. Ze strony inernetowej Tarpana Mroczy: „Tarpan Mrocza osiągnął jeszcze jeden sukces, zdobywając brązowy medal w ogólnopolskim turnieju „Piłkarska kadra czeka” w Słubicach. Droga do tego sukcesu wiodła poprzez turniej wojewódzki, eliminacje makroregionalne. Trenerem młodych, uzdolnionych zawodników był Wiesław Śmieliński” [nauczyciel SP w Mroczy – przyp. RR]. Na Olimpiadzie Sportowców Wiejskich Województwa

Powstał on w 2003 r. z inicjatywy nauczyciela mroteckiej szkoły podstawowej Wiesława Śmielińskiego. 20 października 2003 r. powołano Komitet Założycielski w składzie: Wiesław Śmieliński, Marcin Klebs, Jacek Książek, Sebastian Mazur oraz Jarosław Odrobiński. Pierwsze walne zebranie, na którym wybrano władze Klubu, odbyło się 3 listopada 2003 r. Prezesem – do roku 2007 – został Wiesław Śmieliński, następnie Janusz Paliwoda, a obecnie, od 2012 r. funkcję prezesa pełni Marcin Klebs. Od 2012 r. Zarząd Feniksa stanowią: prezes Marcin Klebs, wiceprezes Arkadiusz Lange, skarbnik Wiesław Śmieliński, sekretarz Agnieszka Dulińska, członkowie: Monika Sobieszczyk, Jarosław Schulz, Wojciech Nagaj, komisja rewizyjna – przewodnicząca Beata Dudzińska, sekretarz Aleksandra Krawczyk, członek Jerzy Półgęsek. Założycielom Klubu przyświecała idea organizacji zajęć sportowych dla możliwie największej liczby uczestników, toteż powołali oni do życia sekcje cieszące się dużą popularnością, a jednocześnie dające ćwiczącym szanse wszechstronnego rozwoju: piłki nożnej, lekkoatletyki, minikoszykówki.158 Projekt okazał się sukcesem sportowo-pedagogicznym. W zajęciach uczestniczy liczna grupa uczniów, klub osiąga liczne sukcesy sportowe. Do najbardziej znanych imprez Feniksa należą: Puchar Ziemi Krajeńskiej w Minikoszykówce Dziewcząt, Turniej Sołectw z okazji Dnia Dziecka, Wrześniowe Biegi Feniksa, Grudniowy Turniej Halowej Piłki Nożnej, Halowa Ligi Piłki Nożnej. We wrześniu 2012 r. Ośrodku Przygotowań Olimpijskich odbyła się uroczystość podsumowująca dziesięciolecie istnienia klubu.159 Znaczące sukcesy odnoszą także Jarosław Miler (trener biegaczy, organizator i uczestnik wielu zawodów biegowych) i Łukasz Klebs (MGLKS Krajna Sępólno Krajeńskie).160 6. Bank Spółdzielczy w Koronowie, Oddział w Mroczy Z historią Mroczy od lat ściśle związane są dzieje Banku Spółdzielczego. Liczne świadectwa zdarzeń przełomu lat 80. i 90. XX w. znajdujemy w powstałej z inicjatywy dyrektora Banku Kujawsko-Pomorskiego koszykarki dwukrotnie zdobyły złoty medal: Sydnej 2000 (Świecie) oraz Ateny 2004 (Więcbork). Trenerem tych wspaniałych dziewczyn był Wiesław Śmieliński. Za sukcesami dziewcząt w koszykówce poszli ich koledzy. Na Olimpiadzie Ateny 2004 zdobyli srebrny medal.” 158 Klub opiera swoją działalność na pracy społecznej członków i działaczy, pomocy materialnej i organizacyjnej rodziców uczniów i działaczy, bazie sportowo-rekreacyjnej szkoły oraz jednostek komunalnych. 159 Na podstawie materiałów zaprezentowanych przez prezesa Marcina Klebsa 28 września 2013 r. na podsumowaniu dziesięciolecia Klubu Feniks. 160 Sukcesy zawodników Ł. Klebsa: Dawid Krzyżan trzykrotnie w latach 2009-2013 ustanowił rekord województwa kujawsko-pomorskiego w pchnięciu kulą, zdobył złoty medal w Halowych Mistrzostwach Polski Juniorów w Spale. Kamil Marach wywalczył I miejsce w konkursie rzutu oszczepem na Mistrzostwach Polski Juniorów Młodszych w 2013 r. Wg Kamil Rosiński, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013 r: Zawodnicy Łukasza Klebsa.

Edwarda Budziaka, prowadzonej od 1986 r. przez Irenę Budziak, Kronice Banku Spółdzielczego w Mroczy. Np. zapis z 1988 r. zawiera informację o inflacji dochodzącej do 80%. Dane bilansowe wyglądały następująco: suma bilansowa 541.903.415 zł, dochody ogółem 27.743.501 zł, zysk 5.317.623 zł, wypłacono kredytów na sumę 114.202.000 zł. Oprocentowanie lokat wynosiło 25% (12m-cy) oraz 30% (36 m-cy). Atrakcyjnie wyglądało oprocentowanie kredytów preferencyjnych, np. na budownictwo mieszkaniowe 3%, dla młodych małżeństw 14%, na cele rolnicze i rzemiosło 9% przy pozostałych od 18 do 30%.Następny rok początkowo przyniósł – jak czytamy w Kronice – „zaskakująco wysokie”161 stopy procentowe. Np. oprocentowanie oszczędności na 12 m-cy wzrosło do 33%. Wpis z roku 1990 zaczyna się zdaniem: „Szokiem można nazwać skutki reformy gospodarczej (…) na odcinku bankowości.”162 Istotnej zmianie uległy wysokość oprocentowania i sposób liczenia kredytów. Autorka kroniki pisała: „Jeszcze w grudniu ub. roku było zapotrzebowanie na kredyty, natomiast w pierwszych dnia stycznia mamy klientów, (…) którzy nie chcieli opuścić biura banku, jeżeli nie spłacą kredytów. (…) Klienci zamieniali dolary, marki na złotówki, by spłacić swoje kredyty. Tego jeszcze nie było!”163 W 1992 r. wielu członków nie uzupełniło wymaganego udziału w wysokości 1mln. zł i utraciło prawo członkostwa, mimo to Walne Zgromadzenie liczyło 220 osób. Kolejne zmiany przyniósł rok 1995 – „rozpoczął się wyjątkowo. Cała załoga pracowała w Nowy Rok w banku, (…) przystąpiono do prac związanych z denominacją złotego. 10.000 zł = 1 zł. Prace przebiegały sprawnie, a całością kierowała główna księgowa, p. mgr G. Malińska.”164 W 1994 r. Bank Spółdzielczy Mrocza przystąpił do Pomorsko-Kujawskiego Banku Regionalnego z siedzibą w Bydgoszczy. W latach 1997-98 powstała krajowa tendencja do fuzji BSów. 29 czerwca 1998 r. – po skomplikowanych pracach przygotowawczych – dokonano połączenia BS Mrocza, BS Brusy, BS Cekcyn, BS Śliwice z BS Koronowo. Tym samym mrotecki bank stała się filią BS Koronowo i taki stan rzeczy istnieje do dziś.165

161

Kronika BS Mrocza. Ibidem. 163 Ibidem. 164 Ibidem. 165 Rada nadzorcza z 1990 r: przewodniczący Marian Korona, zastępca przew. Kazimierz Musiał (przew. Komisji Rewizyjnej), sekretarz Irena Marchel, członkowie: Konstanty Okonek (członek Komisji Rewizyjnej), Tadeusz Chyrchel (członek Komisji Rewizyjnej), Leon Przykłocki, Władysław Śledzik. Rada Nadzorcza z 1994 r.: przew. Roman Wnuk, z-ca przew. Marian Korona, sekretarz Kazimierz Musiał, przew. Komisji Rewizyjnej Ryta Bednarska, członkowie: Wiesław Szalski, Bogdan Kulig, Leon Przykłocki, Władysław Wnuk, Irena Marchel, Stefan Bruski, Adam Malak. W związku ze zmianą ustawową 22 października 1994r. dokonano zmian z zarządzie: prezes – Edward Budziak, z-ca prezesa – Stefan Łoboda, członek - Małgorzata Ciszewska. 162

Skala trudności, jaką musieli pokonać mroteccy bankowcy w okresie transformacji gospodarczej i później, została zauważona przez prasę branżową. 31 stycznia 1998 r. pismo „Homo Market” przyznało BS w Mroczy dyplom jako jednemu z najlepszych banków spółdzielczych w kraju. Uroczystość wręczenia dyplomu odbyła się w Łazienkach Królewskich w Warszawie. 14 czerwca 2013 r. odbyła się duża uroczystość otwarcia mroteckiej placówki BS po remoncie. Związana była z 100. rocznicą powstania BS w Mroczy oraz 120. rocznicą powstania BS Koronowo. Wystrój banku prezentuje się bardzo nowocześnie i efektownie. Ku pamięci pokoleń zostały zachowane zabytkowe elementy, takie jak kafelki, malowidło ścienne, balustrada, sejf i reprodukcje zdjęć przedstawiające Mroczę z początku XX w. Trzeba podkreślić fakt, że BS w Koronowie – i Oddział w Mroczy, którego dyrektorem jest Piotr Marosz – przywiązuje ogromną wagę do zrównoważonego rozwoju lokalnego społeczeństwa i aktywnie wspiera szlachetne i pożyteczne inicjatywy społeczne, kulturalne, wychowawcze, o czym świadczy np. długa lista podziękowań na stronie internetowej Banku.166 7. Policja i Straż Miejska Jednym z elementów reformy funkcjonującej od 1945 r. Milicji Obywatelskiej była zmiana nazwy na Policja RP.167 Mrotecki Posterunek Policji lokalnej działał w składzie sześcioosobowym, w podzielonym na trzy rejony obszarze miasta i gminy Mrocza.168 1 lipca 2013 r. został przekształcony w Komisariat Policji, działający na terenie gmin Mrocza i Sadki. Na stanowisko komendanta Komisariatu powołany został podkomisarz Roman Kalisz, funkcję Kierownika Ogniwa Prewencji pełni aspirant Dariusz Kokoszewski. Dzielnicowi – Komisariat Policji w Mroczy, 2013 r.169 st. sierż. Krystian Napierała,

Mrocza ulice: 22 Lipca, 25–lecia, 27 Stycznia, 30-lecia LWP, 5 Stycznia,

Dzielnicowy Rejonu nr XVI

Agatki, Celtycka, Ciążyńskiego, Czereśniowa, Dworzec, Kościelna z Kościołem oraz byłe targowisko, Kościuszki, Kozia, Krajeńska, Krótka, Łabędzkiego, Łobżenicka, Łużycka, Ogrodowa, Okrężna, Piastowska, Piotra, Piaskowa, Plac 1 Maja, Plac Wolności, Polna, Poprzeczna, Rzeczna, Rzemieślnicza, Słoneczna, Słowiańska, Spokojna, Sportowa, Śluzowa, Witosa, Wodna, Wyzwolenia, Zwycięstwa, Żabia.

166

Strona internetowa www.bskoronowo.com.pl. Ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r. 168 Agnieszka Kowalska, Monografia Mroczy, op. cit., s. 79. 169 Strona internetowa www.kujawsko-pomorska.policja.gov.pl. 167

mł. asp. Piotr Gajewski,

Mrocza ulice: Akacjowa, Bocianowo, Bydgoska, Drzewianowska, Leśna,

Dzielnicowy Rejonu nr XVII i XIX

Łąkowa, Nakielska z przystankiem PKS i cmentarzem, Postępu, Zielona oraz miejscowości: Chwałka, Dąbrowice, Drążno, Drążonek, Drzewianowo, Kosowo, Kozia Góra Krajeńska, Krukówko, Modrakowo, Ostrowo, Samsieczynek, Słupówko.

st. sierż. Paweł Kujawa,

Miejscowości: Białowieża, Izabela, Jadwigowo, Jeziorki Zabartowskie,

Dzielnicowy Rejonu nr XVIII

Kaźmierzewo, Konstantowo, Matyldzin, Orle, Orlinek, Orzelski Młyn, Podgórz, Rajgród, Rościmin, Wiele, Witosław, Wyrza, Zdrogowo.

st. asp. Piotr Majewski,

Sadki ulice: Boczna, Bohaterów, Brzezińskiego, Brzozowa, Chrobrego,

Dzielnicowy Rejonu nr XX i XXI

Kasztanowa, Kmieciaka, Kochanowskiego, Kościelna, Krótka, Kwiatowa, Lemieża, Lipowa, Mickiewicza, Nowa, Orzeszkowej, Polna, Powstańców Wielkopolskich, Przemysłowa, Sadkowski Młyn, Słowackiego, Spółdzielców, Strażacka, Susały, Wybudowanie, Wyrzyska, Wyzwolenia oraz miejscowości: Anieliny, Bnin, Broniewo, Dębionek, Dębowo, Jadwiżyn, Kraczki, Liszkówko, Łodzia, Machowo, Mrozowo, Radzicz, Samostrzel, Śmielin.

Funkcję kierowników Posterunku Policji w Mroczy po 1990 r. pełnili: Marek Karstein, Ireneusz Okoniewski, Kazimierz Karpacz, Roman Kalisz, Gwidon Nitka, Dariusz Kokoszewski. Z mrotecką policją związani byli również: Janusz Płowaś, Janusz Przybylski, Grzegorz Angutek, Sławomir Gruda.170 Historię Straży Miejskiej w Mroczy przedstawił jej obecny komendant, Jacek Ćwikła: „Początkiem istnienia Straży Miejskiej w Mroczy był dzień 23 maja 1991 roku, kiedy to w trosce o poprawę bezpieczeństwa społeczeństwa gminnego Uchwałą Nr IV/13/91 Rady Miejskiej w Mroczy powołano do życia „Straż Miejską – Policję Municypalną w Mroczy”. Formacja ta została umiejscowiona jako referat w strukturze organizacyjnej Urzędu Miasta i Gminy Mrocza. Od tej daty pięciu przeszkolonych przez policję osób: Komendant Straży Miejskiej Stanisław Paradowski oraz czterech strażników rozpoczęło egzekwowanie przepisów porządkowych na terenie Miasta i Gminy Mrocza. Cztery lata później, z dniem 7 grudnia 1995r. Uchwałą nr XIII/104/95 Rady Miejskiej w Mroczy przekształcono Straż Miejską – Policję Municypalną w komórkę organizacyjną pod nazwą „Straż Gminna w Mroczy”, której to po upływie kolejnych dwóch lat, tj. w dniu 30

170

Wg informacji podanej przez komendanta Romana Kalisza, listopad 2013 r.

grudnia 1997r. Uchwałą nr XXXIII/259/97 Rady Miejskiej w Mroczy zastąpiono dotychczasową nazwę na „Straż Miejską w Mroczy”. Nazwa ta obowiązuje do dnia dzisiejszego, a skład osobowy komórki wynosi 3 osoby. Od czasu utworzenia Straży Miejskiej, mundurowi realizowali zakres obowiązków w oparciu o Statut Straży Miejskiej, który definiował, że Straż jako umundurowana formacja wypełniała w owym czasie czynności z zakresu ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego wyrażone w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990r. o policji171. Jednakże pierwszym aktem normatywnym o randze ustawowej, który określał tylko i wyłącznie szeroko rozumianą tematykę działań Straży Miejskiej, była Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r o strażach gminnych (Dz. U. nr 123, poz. 779)172. Ustawa ta weszła w życie z dniem 1 stycznia 1998 roku i po dziś dzień, po kilku zmianach legislacyjnych reguluje kompetencje i uprawnienia strażników. W trakcie wykonywania czynności administracyjno-porządkowych strażnicy miejscy byli oraz są zobligowani do noszenia regulaminowego umundurowania, wyposażenia oraz legitymacji służbowej. Poszczególne umundurowanie noszone jest według określonych kompletów ubiorczych w zależności od pory roku. Wyróżnia się dwa okresy, okres letni od 1 kwietnia do 30 września oraz okres zimowy od 1 października do 31 marca. Ówczesny ubiór strażnika miejskiego nie różnił się bardzo od ubioru teraźniejszego, poza małą kosmetyką garderoby oraz wzorem odznaki służbowej i dystynkcjami, które noszone były na obydwu ramionach, na wzór policji amerykańskiej. Natomiast dziś na prawym ramieniu noszony jest emblemat straży, zaś dystynkcje noszone są na pagonach. W dniu 1 marca 2007 roku zaszła zmiana na stanowisku Komendanta Straży Miejskiej. Z szeregu pracujących strażników Komendantem został Jacek Ćwikła, który stanowisko to piastuje do dnia dzisiejszego. Na przełomie 22 lat przewinęło się przez SM w Mroczy 19 funkcjonariuszy, z tego siedmioro z nich zmieniło mundur na policyjny. Pierwszy skład SM liczył 5 osób – komendant i 4 strażników. Maksymalny wynosił – komendant i 5 strażników, a obecny wynosi – komendant i 2 strażników.”173 Straż Miejska w Mroczy w latach 1991 - 2010174 Pierwszy skład Strażników Miejskich w Mroczy:

171

Ustawia z dnia 6 kwietnia 1990 r. o policji, (Dz. U. nr 30 poz. 179 ze zm.). Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, (Dz. U. nr 123, poz. 779 ze zm.). 173 Jacek Ćwikła, Rys historyczny Straży Miejskiej w Mroczy, wrzesień 2013 r., Jacek Ćwikła, Straż Miejska w strukturze Urzędu Miasta i Gminy Mrocza, materiały na 20-lecie Samorządu w Mroczy, maj 2010 r. 174 Ibidem. 172

1.

Komendant Stanisław Paradowski, pełnił służbę w latach 1991-2007,

2.

Jacek Książek, pełnił służbę w latach 1991-1994,

3.

Adam Pawlaczyk, pełnił służbę w latach 1991-1992,

4.

Marek Kemnitz, pełnił służbę w latach 1991-1997,

5.

Sławomir Gruda, pełnił służbę w latach 1991-1995.

Następni funkcjonariusze Straży Miejskiej: 1.

Janusz Płowaś, pełnił służbę w latach 1993-1997,

2.

Dariusz Kokoszewski, pełnił służbę w latach 1995-1999,

3.

Czesław Witkowski, pełnił służbę w latach 1996-1999,

4.

Ireneusz Dzięcioł, pełnił służbę w roku 1998,

5.

Waldemar Majewski, pełnił służbę w latach 1999-2003,

6.

Piotr Majewski, pełnił służbę w latach 1999-2006,

7.

Daniel Breś, pełnił służbę w latach 2000-2005,

8.

Janusz Wojtczak, pełnił służbę w latach 2005-2007,

9.

Katarzyna Wawrzyniak, która w całym 22 letnim okresie SM w Mroczy, była jedyną kobietą – straż-

nikiem, pełniła służbę w latach 2005-2011, 10.

Krzysztof Kalinowski, pełnił służbę w latach 2000-2012,

11.

Zbigniew Wilczek, pełnił służbę w latach 2007-2013.

Obecny skład funkcjonariuszy Straży Miejskiej: 1.

Komendant Jacek Ćwikła, pełni służbę od roku 1999, a na stanowisku Komendanta od roku 2007,

2.

mł. specjalista Włodzimierz Michalski, pełni służbę od roku 2007,

3.

mł. specjalista Marcin Dyks, pełni służbę od roku 2007.

Zamieszczona niżej tabela ilustruje zakres najważniejszych działań Straży Miejskiej oraz jest odbiciem problemów społecznych w gminie. Problemy te mają charakter drobnych, choć uciążliwych wykroczeń. W analizowanym okresie nie odnotowano natomiast np. wykroczeń przeciwko zdrowiu osób i interesom konsumentów, przeciwko instytucjom państwowym, samorządowym i społecznym. „Ogólna ilość przestępstw na terenie miasta i gminy drastycznie wzrosła z odnotowanych 153 w 2003 do 1320 w 2007 roku. Pogorszenie sytuacji w zakresie bezpieczeństwa publicznego było wynikiem głównie gwałtownego wzrostu ilości wykroczeń drogowych, których w 2003 roku odnotowano zaledwie 45, a w 2007 roku aż 986. W analizowanym okresie wzrosła również ilość podejmowanych interwencji domowych z 162 w 2003 roku do 182 w 2007 roku. Zmalała natomiast w tym okresie o 53,3% ilość kradzieży z włamaniem, a kradzieży o 27,0%. Odpowiednio w tym okresie uległy także zmianie wskaźniki liczone na 1 tys. mieszkańców, które określają stopień natężenia przestępczości na terenie miasta i gminy. Miasto i

gmina dąży do zmiany tej negatywnej sytuacji realizując program „Bezpieczne Miasto i Gmina”, zakładający przede wszystkim prewencję oraz edukację ludności w zakresie poprawy własnego bezpieczeństwa. Do najczęściej popełnianych w mieście i Mieście i Gminie przestępstw należą: wykroczenia drogowe, podejmowane interwencje domowe, wykroczenia przeciw ładowi i porządkowi, a w mniejszym zakresie kradzieże oraz kradzieże z włamaniem. Ogólnie stan bezpieczeństwa publicznego na terenie miasta i gminy nie ulega poprawie i to głównie ze względu na znaczny wzrost ilości wykroczeń drogowych.”175 Ewidencja wyników niektórych działań zarejestrowanych przez Straż Miejską w Mroczy (1 stycznia-31 sierpnia 2013 r.176 Rodzaje wykroczeń

Pouczenia, itp.

Mandaty

Wnioski do sądu

Wykroczenia przeciwko

29

4

-

19

9

28

8

3

11

13

6

19

23

24

18

17

7

24

2

2

4

porządkowi i spokojowi publicznemu Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia

Wykroczenia przeciwko obyczajności publicznej Wykroczenia przeciwko urządzeniom

użytku

publicznego Szkodnictwo leśne, polne

2

i ogrodowe Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Ustawa

o

utrzymaniu

czystości i porządku w gminach Ustawa o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

175

Strategia Miasta i Gminy Mrocza 2008-2020, op.cit. Informacja o działalności Straży Miejskiej w Mroczy w zakresie bezpieczeństwa publicznego za okres od 01.01.2013 r. do 31.08.2013 r., Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. 176

8. Życie parafialne Do 2004 r. dekanat mrotecki administracyjnie wchodził w skład liczącej prawie milion wiernych, podzielonej na 33 dekanaty i 326 parafii archidiecezji gnieźnieńskiej. 25 marca 2004 r., w wyniku reformy administracyjnej Kościoła w Polsce, powstała ustanowiona 24 lutego 2004 bullą papieża Jana Pawła II diecezja bydgoska.177 W jej granicach znalazło się 5 dekanatów bydgoskich, dekanaty: Kcynia, Łobżenica, Mrocza, Nakło, Szubin, Wyrzysk i Wysoka, wydzielone z diecezji pelplińskiej dekanaty Sępólno Krajeńskie, Wierzchucin, większą częścią dekanatu Koronowo, dekanat Złotów z diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. 16 dekanatów obejmuje ogółem 144 parafie z 596 tys. wiernych. Posługę kapłańską pełni około 360 kapłanów, ordynariuszem został biskup pomocniczy z Wrocławia Jan Tyrawa.178 Dekanat Mrocza w roku reformy liczył 16.042 wiernych, 11 kapłanów. Na terenie gminy Mrocza znajdują się parafie: Mrocza, Drzewianowo, Orle.179 Parafie dekanatu Mrocza

Obszar, inne dane

Księża

Mrocza - Parafia pw. św. Mikołaja,

Białowieża, Drążno, Drążonek,

ks.dziekan proboszcz: Wojciech

Konstantowo, Kosowo, Krukówko,

Cierniak,

Matyldzin, Modrakowo, Mrocza,

wikariusze:

Wyrza, data erygowania parafii: XIV w.

ks. Andrzej Bartkowski, ks. Dawid Sewruk,

Odpust: 15 sierpnia, 6 grudnia Wieczysta Adoracja: 7 kwietnia, 29 listopada, Drzewianowo - Parafia pw. św.

Drzewianowo, Łukówiec, Muru-

Anny,

cin, Słupowo, Słupówko,

ks. proboszcz Krzysztof Babiński

data erygowania parafii: 31 lipca 1925 r., Odpust: 26 lipca, Wieczysta Adoracja: 23 kwietnia,

177

Utworzenie diecezji było dopełnieniem reformy administracyjnej Kościoła w Polsce z 25 marca 1992, zawartej w bulli Totus Tuus Poloniae populus. 178 Bernadeta Gozdowska, Reorganizacja w liczbach, strona internetowa www.archidiecezja.pl. 179 Strona internetowa www.diecezja.bydgoszcz.pl.

Orle - Parafia pw. św. Macieja

Izabela, Jadwigowo, Jeziorki Za-

ks. proboszcz Leonard Polley

bartowskie, Kaźmierzewo, Orle, Orlinek, Orzelski Młyn, Podgórz, Witosław, data erygowania parafii: 3 lipca 1925 r., Odpust: 14 maja - Orle, 26 sierpnia – Witosław, Wieczysta Adoracja: 7 czerwca Orle, 9 października – Witosław, Samsieczno - Parafia pw. Naj-

Gliszcz, Marynin, Michalin,

ks. proboszcz Jarosław Dąbrowski

świętszego Serca Pana Jezusa,

Ostrowo, Samsieczno, Samsieczy-

SAC,

nek, Suchary, Teresin , data erygowania parafii: 31 lipca 1925 r., Odpust: Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa, Wieczysta Adoracja: 15 czerwca,

Mrotecka parafia w 2013 r. obchodziła 620. rocznicę swojego istnienia i 50. rocznicę konsekracji kościoła, eucharystii dziękczynnej przewodniczył ordynariusz diecezji bydgoskiej ksiądz biskup Jan Tyrawa.180 W latach 1989-2011 proboszczem parafii był ksiądz kanonik dziekan Józef Starczewski, który za krzewienie wartości duchowych i patriotycznych otrzymał najwyższy wyraz uznania całej społeczności – Medal Burmistrza „Zasłużony dla Rozwoju Miasta i Gminy Mrocza”. W tym okresie, do roku 2013 posługę kapłańską pełnili także księża ks. Adam Kucharski, ks. Ryszard Borowicz, ks. Adam Czerwiński, ks. Mirosław Kurpiński, ks. Tomasz Rakoczy, ks. Tadeusz Putz, ks. Zbigniew Plewa, ks. Jarosław Radzikowski, ks. Stanisław Bezler, ks. Maciej Chmielowski, ks. Sławomir Patelski, ks. Rafał Karwicki, 180

Strona internetowa www.mrocza24.pl: „Parafia p.w. św. Mikołaja i WNMP w Mroczy obchodzi w tym roku 620. rocznicę swojego istnienia i 50. rocznicę konsekracji kościoła. Dziś o godz. 12.00 dziękczynnej eucharystii przewodniczył ordynariusz diecezji bydgoskiej Jan Tyrawa. – Chcemy dziś dziękować za budowanie parafialnej wspólnoty przez 620 lat. Każdy może powiedzieć: to jest mój kościół, ja jestem jego częścią – mówił na początku mszy proboszcz mroteckiej parafii ks. dziekan Wojciech Cierniak. W eucharystii udział wzięły władze samorządowe, poczty sztandarowe, przedstawiciele stowarzyszeń przyparafialnych oraz wierni. Na tę wyjątkową uroczystość zostali zaproszeni również księża, którzy niegdyś sprawowali posługę w mroteckiej parafii, a także siostry zakonne. Przybył również wieloletni proboszcz ks. kanonik Józef Starczewski. Po mszy św. zaproszone osoby udały się na spotkanie do MGOKiR.

ks. Mateusz Nowak, ks. Tadeusz Czyż, ks. Sławomir Bednarek,181 ks. Stanisław Mihułka, ks. Dawid Sewruk, ks. Andrzej Bartkowski. W 2011 r. parafię objął ksiądz dziekan Wojciech Cierniak. W parafii pw. św. Anny w Drzewianowie pracę duszpasterską prowadzili: ks. prob. Włodzimierz Reformat (lata 1986-2006), ks. prob. Wiesław Jachnik (lata 2006-2011), od 2011 – ks. prob. Krzysztof Babiński. Proboszczem parafii pw. św. Macieja w Orlu od 1989 r. jest ks. prob. Leonard Polley. Oprócz wielokierunkowej i głębokiej pracy duszpasterskiej proboszczowie troskliwie dbali o powierzoną im infrastrukturę kościelną. Np. mrotecka świąteczna została poddana remontom zewnętrznym i wewnętrznym, podobnie jak dom katechetyczny, zbudowano kaplicę cmentarną. W Drzewianowie został odrementowany kościół, kostnica, wymieniony ołtarz, odnowiony obraz św. Anny. Ks. prob. L. Polley przeprowadził gruntowny remont kościoła w Orlu, kaplicy w Witosławiu i plebanii, wybudował kostnicę przy kościele w Orlu, ulepszył stan dróg i parkingów przykościelnych. W mroteckiej parafii aktywnie działa Stowarzyszenie Powołań Kapłańskich, któremu przewodniczy Stefania Młynarczyk. Powstało w 1993 r. z inicjatywy ks. dr. kanonika Jana Tadycha, proboszcza parafii w Żydowie. W Mroczy podjęło działalność 19 lipca 1994 r., inicjatorami byli ks. proboszcz Józef Starczewski oraz Barbara Hoppe. Liczyło wówczas 19 członków, obecnie – 39.182 Funkcjonuje biura Radia Maryja, którego działalność zapoczątkowała i prowadziła przez wiele lat śp. Barbara Nowakowska. Pracę duszpasterską wspiera powstałe w latach 90-tych XX w. Towarzystwo Świętego Wojciecha.183 Pomoc potrzebującym niesie Zespół Charytatywny, któremu przewodniczy Halina Lewandowska. Pracę z młodzieżą prowadzą Danuta Stankiewicz oraz Barbara Tadych. W parafii Orle trwa praca grup modlitewnych, Ogniska Misyjnego, Żywego Różańca. Odbyły się prymicje Tomasza Orylskiego (1994 r.) oraz Pawła Hoppe (2009 r.), wyświęcone zostały siostry zakonne: Emilia Buława, Edyta Romanek, Malwina Domańska.184 W Drzewianowie prężnie działa koło Caritas. Chór „Cecylia”

181

Wykaz sporządzony przez ks. dziekana Wojciecha Cierniaka na podst. „Kroniki Parafii Mroczy.” Stefania Młynarczyk, informacja o działalności Stowarzyszenia Powołań Kapłańskich, 20 listopada 2013 r. 183 Członkowie Towarzystwa św. Wojciecha (kolejność wg daty rozpoczęcia członkostwa): Balcer Łucjan, Brzyski Henryk, Ciecierski Michał, Dąbrowski Marian, Grześk Marian, Anioła Kazimierz, Skiba Alojzy, ks. Starczewski Józef, Zielonka Zdzisław, Dereziński Mieczysław, Olender Stanisław, Barnaś Jan, Wenderski Jan, Zgliński Izydor, Rotkiewicz Jan, Rozpłoch Józef, Jarząb Benedykt, Deja Józef, ks. dziekan prob. Wojciech Cierniak. Dane wg skarbnika TSW Michała Dąbrowskiego, 22 sierpnia 2013 r. 184 Kronika Parafii Orle. 182

Dumą mroczan jest mający bogatą tradycję chór parafialny Cecylia.185 Prezentując wysoki poziom artystyczny, uświetnia wszystkie uroczystości kościelne w parafii oraz koncertuje poza parafią. Obecnie – w roku 2013 – chór działa w składzie: dyrygent i organista – Bogusław Okoniewski, alty – Ewa Dec, Kamila Napierała, Anna Okoniewska, Zofia Przybysz, Agnieszka Rotkiewicz, Barbara Tadych, Barbara Wintrowicz, Cecylia Woźniak, basy – Marek Kowalkowski, Piotr Paradowski, soprany – Ewa Bolka Ilona, Książek, Urszula Książek, Barbara Marek, Irena Olender, Cecylia Osowicka, Elżbieta Pawlak, Aleksandra Romińska, Danuta Stankiewicz, Monika Śniególska, Justyna Wiatr, Maria Wierzewska, tenory – Klebs Roman, Adam Pawlak, Wojciech Tadych, Jan Hoekstra.186 Kronika chóru odzwierciedla najważniejsze zdarzenia. Np. 1 lutego 2003 na koncercie w mroteckim kościele parafialnym chór zaprezentował następujący repertuar: "Bóg zawitał" - K. Brzozowski, "Kyrie" - F.X. Gruber, "Ziemia ożyła" - Zb. Malinowski, Stara francuska kolęda – anonim, "Cicha noc" - śpiew ludu – Gruber, "W żłobie leży" - K. Brzozowski, "Modlitwa kapłana" - G. Verdi, "Cantate Dominum" - G.O. Pitoni, "Godzien jesteś" - śpiew ludu, Modlitwa z opery "Wolny strzelec" - K.M. Weber, "Wszystkie trony niebieskie" - J. Surzyński,

185

Romuald Rosiński, Dzieje polskiej kultury literackiej na Krajnie w XIX i XX w., Więcbork 2009, Wanda Pajzderska, Kronika chóru kościelno-świeckiego pod wezwaniem św. Cecylii w Mroczy: Towarzystwo Śpiewacze pod wezwaniem św. Cecylii w Mroczy powstało z inicjatywy proboszcza Kazimierza Gidaszewskiego i organisty Józefa Szwajkowskiego w 1896 r. Najważniejsze daty odnotowane w kronice chóru: 1905 - Chór podejmuje interpretację czterogłosową. 1908 - ksiądz Gidaszewski finalizuje budowę organów. 1912 - udział chóru wbrew zakazowi pruskiemu w Zjeździe Chórów Okręgu Bydgoskiego. Uczestniczyło 12 towarzystw z okręgów, m.in.: Bydgoszcz, Fordon, Koronowo, Chełmno, Świecie, Szubin, Rynarzewo, Nakło, Łobżenica, Wyrzysk, Mrocza. 1921 - udział chóru w Pierwszym Zjeździe Śpiewaczym w Bydgoszczy. 1926 – chórowi prezesuje ks. prob. Marcin Rochowiak, po śmierci dyrygenta i organisty Józefa Szwajkowskiego batutę przejmuje jego syn, Jan Szwejkowski, skład chóru (niepełny): Bąkowski, Bielawska Halina, Czeszewska Aniela, Czeszewska Stanisława, Dembińska Helena, Domagalska Joanna, Korpolewska Wanda, Lawrenz, Mróz Florian, Mróz Władysław, Pajzderski Antoni, Poklękowski Leonard, Ruta Jan, Rybarczyk Cezary, Skibowa Aniela (z domu Nowak), Szwajkowska (żona dyrygenta), Szwajkowska Aniela, Tetka August. 1927 - Udział w koncercie chórów z okazji odsłonięcia pomnika Sienkiewicza w Bydgoszczy. 186 Chór „Cecylia” w latach 1990-2013. Dane odtworzone przez członków chóru oraz na podstawie kroniki chóru, wrzesień 2013 r: Balcer Barbara, Błądziński Edmund, Bolko Ewa, Brzezińska Bożena, Budnik Elżbieta, Budziński Władysław, Ćwikła Agnieszka, Dec Ewa, Derezińska Lidia, Dębińska Róża, Duda, Dzieszka Kazimierz Gałka, Ginter Barbara, Gondek Maria, Grudzka Jan, Harmacińska Justyna, Harmacińska Kamila, Hoekstra Jan, Hoppe Marlena, Jankowska Joanna, Jarecka Gabriela, Kaczmarek Arkadiusz, Kapsa Julian, Kapsa Łucja, Klebs Roman, Klóska, Kowalkowski Marek, Krawczyk, Książek Ilona, Książek Urszula, Lachuta, Lawrenz Henryk, Lewandowska Halina, Lewandowska Pelagia, Łoboda Stefan, Marek Barbara, Mays Kazimierz, Napierała Krystyna, Nowakowska Anna, Odrobińska Renata, Okoniewska Anna, Okoniewski Benedykt, Okoniewski Bogusław, Olender Irena, Ormińska Hanna, Osowicka Celina, Osowicka Weronika, Pajzderska Wanda, Pawlak Adam, Pawlak Elżbieta, Pawlikowska Janina, Polewczyńska Aldona, Polewczyński Jerzy, Polewczyński Krzysztof, Prill Edmund, Przybysz Jolanta, Przybysz Radosław, Przybysz Zofia, Radziejewska, Rakowska Zofia, Romińska Aleksandra, Rosa Kunegunda, Rotkiewicz Agnieszka, Rozmysłowska Krystyna, Sieroń Barbara, Sieroń Ola, Sosnowska Sylwia, Stanek Irena, Stankiewicz Danuta, Szukaj, Śniególska Monika, Świt Lidia, Tadych Barbara, Tadych Wojciech, Warkus Anna, Warkus Celina, Warkus Irena, Wierzewska Maria, Wintrowicz Barbara, Wojtczak Agnieszka, Wojtczak Danuta, Wojtczak Tomasz, Wojtczak Waldemar, Woźniak Celina, Zielonka Zdzisław, Żurek Anna.

"Święty" - F. Schubert; "Panis Angelikus" - C. Frank, "Matka" - śpiew ludu, "Nieście chwałę mocarze" - M. Gomółka, "Laudate Dominum" - K. Gounod. 7 maja 2005 r. w kościele parafialnym w Mroczy miał miejsce wspólny występ chóru “Cecylia”, chóru młodzieżowego Gimnazjum im. Jana Pawła II w Mroczy oraz chóru z Lindern (Mrocza gościła wówczas ponad trzydziestoosobowa grupę młodzieży wraz z opiekunami z zaprzyjaźnionej Gminy Lindern z Niemiec). 11 czerwca 2005 r. chór uświetnił uroczystą mszę świętą z okazji 45-tej rocznicy święceń kapłańskich ks. Józefa Starczewskiego. W sierpniu 2006 r. dał koncert w Świętej Lipce. 7 marca 2009 uczestniczył w Festiwalu Chóralnym w Więcborku, wspólnie z chórami parafialnymi „Cecylia” z Sępólna Krajeńskiego, „Cantabile” z Sośna, „Lutnia” z Więcborka. 5 stycznia 2010 r. mrotecka „Cecylia” upiększyła gminne obchody 91 rocznicy powstania wielkopolskiego. To tylko niektóre przykłady wysokiej aktywności chóru. Działalność chóru przez wiele lat w „Kronice chóru kościelnoświeckiego pod wezwaniem św. Cecylii w Mroczy” rejestrowała Wanda Pajzderska, obecnie kronikę prowadzi Barbara Tadych. W 2007 r. chór oraz Wanda Pajzderska zostali uhonorowani Statuetką Króla Jagiełły. 9. Siła i słabość W 2008 r. analitycy opracowujący „Raport o stanie miasta i gminy Mrocza 2003-2007” określili słabe i mocne strony Gminy Mroczy. Z treści ich wniosków oraz z kilkuletniej perspektywy czasowej do daty publikacji Raportu wynika, że istnieje szereg powodów do zadowolenia, np: niezłe położenie geograficzne, silne rolnictwo, optymalna oświata i opieka zdrowotna, aktywny samorząd, kreatywni mieszkańcy, kultywowanie tradycji, szeroka oferta kulturalna, opieka nad niepełnosprawnymi. Wyłania się obraz silnej, solidarnej społeczności lokalnej, która stale dąży do poprawiania warunków życia i bezpieczeństwa. Każda kadencja władz i Rady Miejskiej wniosła istotny wkład, zostawiła po sobie trwały ślad. Uaktywniło się wiele kreatywnych i zaangażowanych społeczników. Dbamy o naszą małą ojczyznę. Są jednak także słabości. Od opublikowania „Raportu” trwała – i trwa nadal – praca nad niwelacją wielu z nich, m.in: budowa obwodnicy, rozbudowa sieci informatycznej, budowa i działalność świetlic wiejskich. Liczne i ważne inwestycji dużo zmieniły na lepsze, jednak przed mieszkańcami gminy Mrocza nadal wiele pracy. Na wysokie bezrobocie, brak sieci gazowej, emigrację młodych mieszkańców społeczność nie ma wpływu. Szczególnie smuci trudna sytuacja młodego pokolenia na rynku pracy.

Siła i słabości gminy Mrocza 187 Siła

Słabości 1.

Położenie przy drodze wojewódzkiej

Nr 241 i 243, w bezpośrednim sąsiedztwie

2. Brak obwodnicy dla Miasta Mrocza.

dróg krajowych Nr 10, 5 oraz 25 , a także w

3. Brak specjalistycznej opieki zdrowotnej.

bliskiej odległości od portu lotniczego w

4. Brak inkubatora przedsiębiorczości / strefy

Bydgoszczy (45 km),

ekonomicznej.

2.

Krajeński Park Krajobrazowy oraz

5. Niska aktywność organizacji pozarządowych.

Rezerwat „Jezioro Wieleckie”.

6. Brak terenów inwestycyjnych z odpowiednią in-

3.

frastrukturą.

Lasy i jeziora (walory krajobrazo-

we).

7. Brak grup producenckich.

4.

Sieć połączeń drogowych.

8. Słaba jakość dróg gminnych.

5.

Optymalna sieć szkół.

9. Brak infrastruktury turystyczno rekreacyjnej.

6.

Różnorodność ukształtowania tere-

10.

7.

Dobra sieć wodociągowa i kanaliza-

11.

Słaba aktywność rozwoju małych i

średnich przedsiębiorstw poza rolnictwem.

cyjna. 8.

Nieuregulowane stosunki własno-

ściowe.

nu.

Dobra struktura agrarna gospo-

12.

Brak przetwórstwa rolno-

spożywczego.

darstw.

Zły stan oraz niedobór mieszkanio-

9.

Kultywowanie tradycji.

13.

10.

Dobra sieć telekomunikacyjna.

wych zasobów socjalnych i komunalnych.

11.

Wysoka jakość produkcji roślinnej.

14.

Brak sieci gazowej.

12.

Dobry stan bezpieczeństwa publicz-

15.

Zbyt mała baza przedszkoli na wsi.

16.

Niezadowalający stan świetlic wiej-

nego. 13.

Współpraca międzynarodowa (part-

nerstwo gmin i szkół). 14.

Dobrze rozwinięty sport kwalifiko-

wany 15.

skich. 17.

Brak rolnictwa ekologicznego.

18.

Brak oferty szkolnictwa ponadgim-

nazjalnego. Dobry poziom Podstawowej Opieki

19.

Słabe możliwości zatrudnienia poza

Zdrowotnej.

rolnictwem.

16.

20.

Dobrze zorganizowana opieka nad

osobami niepełnosprawnymi

wialnej.

17.

21.

Szeroka oferta Miejsko Gminnego

Ośrodka Kultury i Rekreacji.

Niskie wykorzystanie energii odnaNiewystarczająca informatyzacja na

terenie gminy.

18.

Rozwinięta sieć bibliotek.

22.

19.

Dobra oferta szkoleniowa dla rolni-

biznesowych.

ków.

187

1. Wysokie bezrobocie.

23.

Słabo rozwinięte otoczenie instytucji Słabo wykorzystane zasoby tury-

20.

Korzystna struktura demograficzna.

styczno- rekreacyjno-przyrodnicze.

21.

Dobrze zorganizowana segregacja

24.

Brak miejsko-gminnego terenu in-

„Raport o stanie miasta i gminy Mrocza 2003-2007”, Voter Public Relations Poznań, Mrocza 2008 r..

odpadów komunalnych.

westycyjnego.

22.

Aktywnie działający samorząd.

25.

Bariery architektoniczne dla osób

23.

Rosnąca kreatywność mieszkańców.

niepełnosprawnych i brak ofert pracy dla nich. 26.

Brak bazy hotelowej.

27.

Ograniczone środki na budowę in-

frastruktury turystyczno-rekreacyjnej. 28.

Duże natężenie ruchu w centrum

miasta. 29.

Emigracja młodych, wykształconych

ludzi

W pisaniu niniejszego rozdziału monografii pomagali mi wszyscy, których poprosiłem o pomoc. Pragnę im podziękować. Szczególne słowa podziękowania kieruję do: Stefana Kubickiego, Leszka Klesińskiego, Joanny Murawiec, Agnieszki Dulińskiej, Marcina Klebsa, Renaty Bolki, Leszka Karkosza, Danuty Radeckiej-Dubiel, Jarosława Odrobińskiego, Zofii Woźniak, Bożeny Romanowskiej, Stefanii Młynarczyk, Pawła Prusa, Dariusza Masiaka, Piotra Lubiewskiego, Barbary Tadych, Bogusława Okoniewskiego, Agnieszki Delestowicz, Mariana Dąbrowskiego.

10. Bibliografia Członkowie Towarzystwa św. Wojciecha (dane wg skarbnika TSW Michała Dąbrowskiego, 22 sierpnia 2013 r. Ćwikła Jacek, Rys historyczny Straży Miejskiej w Mroczy, wrzesień 2013 r. Ćwikła Jacek, Straż Miejska w strukturze Urzędu Miasta i Gminy Mrocza, materiały na 20-lecie Samorządu w Mroczy, maj 2010 r. Dane: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „AMICUS”, listopad 2013 r. Dane: NZOZ „Avicenna” w Mroczy, październik 2013 r. Dziennik Ustaw z 1990 r. Nr 16, poz. 96. Ewidencja działalności gospodarczej w Gminie Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. Ewidencja Ludności, Urząd Stanu Cywilnego w Mroczy. Folder Miasto i Gmina Mrocza, red. K. Łukaszczyk, J. Murawiec, A. Musiał, P. Splitt, Mrocza 2005 r. Fundusz Sołecki, gmina Mrocza – 2013 r., Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. Gmina miejsko-wiejska Mrocza, powiat nakielski, Statystyczne Vademecum Samorządowca, 2012 r., Powiat nakielski, Statystyczne Vademecum Samorządowca, 2012 r. Gminny Zespół Obsługi Oświaty w Mroczy, Informacja „Oświata na przełomie lat 1996-2010”, Mrocza 28 maja 2010 r.

Gozdowska Bernadeta, Reorganizacja w liczbach, strona internetowa www.archidiecezja.pl. Informacja komendanta miejsko-gminnego ZOSP RP Leszka Karkosza, sierpień 2013 r. Informacja o działalności Straży Miejskiej w Mroczy w zakresie bezpieczeństwa publicznego za okres od 1.01.2013 r. do 31.08.2013 r., Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. Informacja podanej przez komendanta Romana Kalisza, listopad 2013 r. Informacja prezesa Marcina Klebsa przedstawiona na obchodach 10-lecia Klubu „Feniks” we wrześniu 1013 r. Informacja z ilości zdarzeń zaistniałych na terenie gminy Mrocza (z lat 206-2012), OSP Mrocza. Informacja: prezes Agnieszka Delestowicz, 28 listopada 2013 r. Informacje z relacji członkiń Gminnej Rady KGW w Mroczy. Informator Komitetu Obywatelskiego, Mrocza, kwiecień 1990 r. Kowalska Agnieszka, Monografia Mroczy po przełomie ustrojowym. Lata 1990-2007, praca magisterska, promotor prof. dr hab. Andrzej Kolonder, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, 2008 r. Kronika Banku Spółdzielczego w Mroczy. Kronika Gimnazjum w Mroczy. Kronika Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Kosowie. Kronika Parafii Orle. Kronika Szkoły Podstawowej w Mroczy Kronika Szkoły Podstawowej w Mroczy. Kronika Szkoły Podstawowej w Witosławiu. Kubicki Stefan, XXXV-lecie Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej w Mroczy. 1974-2009 r., Mrocza 2009. Lubiewski Piotr, Sprawozdanie „Komitet Obywatelski w Mroczy” – w zbiorach domowych. Łaniewski Jerzy, Ostatnie komputery, [w]: „Przegląd”, nr 45/2003r. Mapa aktywności organizacji pozarządowych i inicjatyw Gminy Mrocza, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. Informacja przedstawiona przez przewodniczącą Gminnej Rady KGW w Mroczy Renatę Bolkę. Materiały zjazdowe X Zjazdu Oddziału Miejsko-Gminnego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych w Mroczy, Sprawozdanie za okres 2006-2010. Projekt „Programu działania Oddziału na kadencję 1011-2015”. Młynarczyk Stefania, informacja o działalności Stowarzyszenia Powołań Kapłańskich, 20 listopada 2013 r. Nakielski Czas, nr 33/2004. Odrobiński Jarosław, Informacja o działalności Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919. Państwowa Komisja Wyborcza, strona internetowa www.wybory2002.pkw.gov.pl Państwowa Komisja Wyborcza, strona internetowa www.wybory2006.pkw.gov.pl Państwowa Komisja Wyborcza, strona internetowa www.wybory2010.pkw.gov.pl Podgóreczny J., Niepospolici ludzie Kujaw i Pomorza, Bydgoszcz 1967. Problemy bezrobocia na terenie Gminy Mrocza oraz ocena tego zjawiska na terenie całego Powiatu Nakielskiego, opracowanie Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy, luty 2012 r. Problemy bezrobocia na terenie Gminy Mrocza oraz ocena tego zjawiska na terenie całego Powiatu Nakielskiego, opracowanie Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy, luty 2012 r. Protokoły Obwodowych Komisji Wyborczych w gm. Mrocza z 27 maja 1990 r.

Protokoły Sesji Rady Miejskiej w Mroczy w latach 1990-2013. Protokoły zebrań Gminnej Rady Sportu w Mroczy. Protokoły zebrań zarządów osiedli i sołectw w gminie Mrocza. Protokół z wyborów do Rady Miejskiej w Mroczy sporządzony dnia 13 listopada 2006 r. przez Miejską Komisję Wyborczą w Mroczy. Raport o stanie miasta i gminy Mrocza 2003-2007”, Voter Public Relations Poznań, Mrocza 2008. Rejestr Nagrody Honorowej Burmistrza Miasta i Gminy Mrocza pn. „Statuetka Króla Jagiełły”, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. Relacja Pawła Prusa, rzecznika prasowego Miejsko-Gminnego Ludowego Klubu Sportowego Tarpan Mrocza z dnia 10 października 2013 r. Relacja Renaty Bolki, przewodniczącej Gminnej Rady KGW w Mroczy, spisana w dniu 22 sierpnia 2013 r. Rosiński Kamil, Mrocza. Miasto i gmina, Mrocza 2013 r. Rosiński Romuald, Dzieje polskiej kultury literackiej na Krajnie w XIX i XX w., Więcbork 2009. Samorząd uchwalił na zdrowie, [w:] „Tygodnik Ludowy”, nr 45, 10 listopada 2991 r. Sprawozdanie Budżet Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mroczy w latach 1990-2010. MiejskoGminny Ośrodek Kultury i Rekreacji. Sprawozdanie z działalności Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Mroczy w latach 1990-2010. Sprawozdanie z zakresu inwestycji zrealizowanych w latach 2002-2010. Statystyka Zarejestrowani bezrobotni wg miast i wsi w latach 2005-2013, Powiatowy Urząd Pracy w Nakle nad Notecią. Aktualizacja załączników do programu profilaktyki uzależnień dla miasta i gminy Mrocza, luty 2012, Urząd Miasta i Gminy w Mroczy. Strategia Miasta i Gminy Mrocza 2008-2020, Voter Public Relations Poznań, Mrocza 2008 r. Strona internetowa „Tarpana Mrocza” Strona internetowa Banku Spółdzielczego w Koronowie www.bskoronowo.com.pl. Strona internetowa Kultura + www.mgokir.pl. Strona internetowa MGOKiR Mrocza www.mgokir. Strona internetowa Niepublicznej Szkoły Podstawowej w Kosowie www.kosowo.internetdsl.plp. Strona internetowa www.diecezja.bydgoszcz.pl. Strona internetowa www.gimnazjummrocza.pl Strona internetowa www.kujawsko-pomorska.policja.gov.pl. Strona internetowa www.mrocza.pl. Strona internetowa www.mrocza24.pl. Strona internetowa www.pomorska.pl. Strona internetowa www.powiat24.pl. Strona internetowa www.witoslaw.cna.org.pl. Uchwała Nr IX/77/2011 Rady Miejskiej w Mroczy z dnia 27 maja 2011 r. Uchwała Rady Miejskiej w Mroczy nr XV/5/185/04. Uchwała Rady Narodowej Miasta i Gminy w Mroczy nr XI/47/90 z dnia 28 lutego 1990r. Urbańska K., Działalność Samorządu w Mroczy w latach 1990-2000, Nakło nad Notecią 2000 r. Ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r.

Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz. U. z 1998 r. Nr 96, poz. 603). Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, (Dz. U. nr 123, poz. 779 ze zm.). Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 1998 r. Nr 91, poz. 578. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o policji, (Dz. U. nr 30 poz. 179 ze zm.). Vademecum Samorządowca, Urząd Statystyczny w Bydgoszczy, 2012 r.. Gminy Kcynia, Mrocza, Nakło nad Notecią, Sadki, Szubin, Wanda Pajzderska, Kronika chóru kościelno-świeckiego pod wezwaniem św. Cecylii w Mroczy Woźniak Zofia, informacja nt. działalności WTZ w Mroczy, listopad 2013 r. Wykaz księży parafii Mroczy sporządzony przez ks. dziekana Wojciecha Cierniaka na podst. „Kroniki Parafii Mroczy.” Zarządzenie Naczelnika Miasta i Gminy Mroczy nr 3/90 z dnia 2 maja 1990 r. w sprawie utworzenia MiejskoGminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mroczy. Zbiorcze wyniki wyborów krajowych ogłoszone w obwieszczeniu Generalnego Komisarza Wyborczego z dnia 31 maja 1990 r. (M.P. z 1990 r. Nr 21, poz. 170).